Bota dhe Mishi
Në shkrimet dhe në traditën shpirtërore të Kishës, shprehja “bota” ka dy kuptime të ndryshme. Në të parin, “bota” është shprehja e të gjithë krijimit të Perëndisë. Si e tillë ajo është fryt i mirësisë së Perëndisë dhe objekt i dashurisë së Tij. Sipas shkrimeve, Perëndia e krijoi botën dhe gjithçka që është në atë. Ai krijoi qiejt dhe tokën si shpallje e lavdisë së Tij (Psalmi 19:1). Ai i krijoi të gjitha gjërat e gjalla, kurorëzuar nga krijimi i njeriut në shëmbëlltyrën dhe ngjashmërinë e Tij. Sipas tregimit të shkrimit, Perëndia e quajti krijimin e Tij “të mirë . . . shumë të mirë” (Zanafilla 1:12, 18, 25, 31). Dhe sipas Ungjillit, Krishti ka ardhur si “shpëtimtari i botës”. (Lluka 2:11, Joani 4:42). Sepse Perëndia e deshi aq botën, sa dha Birin e tij të vetëmlindurin, që, kushdo që beson në të, të mos humbasë, por të ketë jetë të përjetshme. Sepse Perëndia nuk e dërgoi Birin e vet në botë që ta dënojë botën, por që bota të shpëtohet prej tij (Joani 3:16-17).
Përveç këtij kuptimi skriptural pozitiv të “botës”, është, gjithashtu, edhe një përdorim negativ i shprehjes, që ka shkaktuar një pështjellim për kuptimin e duhur të besimit dhe të jetës së krishterë. Ky përdorim negativ i termit “botë” është paraqitur jo si objekt i dashurisë së Perëndisë, por si krijimi në rebelim kundër Perëndisë. Kështu foli Krishti: Nëse bota ju urren, ta dini se më ka urryer mua para jush. Po të ishit nga bota, bota do të donte të vetët; por, sepse nuk jeni nga bota, por unë ju kam zgjedhur nga bota, prandaj bota ju urren (Joani 15:18-19; Kr. Jakovi 4:4). Shën Joani vazhdon të flasë për armiqësinë ndërmjet Krishtit dhe “botës” në letrën e tij të parë, ku ai i jep të krishterëve porositë e mëposhtme. Mos e doni botën, as gjërat që janë në botë. Ne qoftë se ndokush do botën, dashuria e Atit nuk është në të, sepse gjithçka që është në botë, lakmia e mishit, lakmia e syve dhe krenaria e jetës, nuk vjen nga Ati, por nga bota. Dhe bota kalon me lakminë e saj; por ai që bën vullnetin e Perëndisë mbetet përjetë (1 Joani 2:15-17).
E njëjta dykuptimësi në lidhje me “botë” ekziston edhe në shprehjen “mish”. Në disa raste termi “mish” është përdorur në një sens pozitiv, duke kuptuar plotësinë e ekzistencës njerëzore, vetë njeriun. Kështu shkruhet rreth mishërimit të Krishtit se “Fjala u bë mish dhe banoi ndër ne, plot me hir e të vërtetë” (Joani 1:14). Shkruhet, gjithashtu, se në ditën e Rushajeve, Perëndia derdhi Shpirtin e Tij të Shenjtë “mbi çdo mish” (Veprat 2:17, Joeli 2:28). Fjala “mish” në këtë sens nuk mbart asnjë kuptim negativ. Por më tepër është pohim i karakterit pozitiv të qenies së krijuar materiale dhe fizike, ilustruar nga Krishti që “u bë mish” dhe i urdhëron njerëzit “hani nga mishi im” (Joani 6:53-56). Përsëri në shkrimet, veçanërisht në shkrimet e Shën Pavlit, shprehja “mish” përdoret në të njëjtën mënyrë negative si “botë”. Ajo është përdorur si moto për ekzistencën e pabesë dhe joshpirtërore.
Sepse ata që rrojnë sipas mishit e çojnë mendjen në gjërat e mishit, por ata që rrojnë sipas Frymës në gjërat e Frymës. Në fakt, mendja e kontrolluar nga mishi sjell vdekje, por mendja e kontrolluar nga Fryma sjell jetë dhe paqe. Në fakt mendja e kontrolluar nga mishi është armiqësi kundër Perëndisë, sepse nuk i nënshtrohet ligjit të Perëndisë dhe as nuk mundet. Prandaj ata që janë në mish nuk mund t’i pëlqejnë Perëndisë (Romanët 8:5-8). Këtu, për Shën Pavlin, termi “mish” nuk është sinonim për trupin e njeriut, i cili është i mirë, dhe apostulli e bën këtë të qartë në shkrimet e tij.
Trupi nuk është për kurvëri, po për Zotin, dhe Zoti për trupin. (…) A nuk e dini ju se trupat tuaj janë gjymtyrë të Krishtit? (…) A nuk e dini se trupi juaj është tempulli i Frymës së Shenjtë që është në ju, të cilin e keni nga Perëndia, dhe se nuk i përkitni vetvetes? Sepse u bletë me një çmim! Përlëvdoni Perëndinë, pra, në trupin tuaj dhe në frymën tuaj, që i përkasin Perëndisë (1 Korinthianët 6:13-20).
Në traditën shpirtërore të Kishës dykuptimësia rreth shprehjeve “botë” dhe “mish” është trajtuar me kujdes. Ajo është shpjeguar pa u ngatërruar nga mësuesit shpirtëror dhe është shpallur qartë në misteret e Kishës. Krijimi i mirë i Perëndisë nuk është i keq. Ekzistenca materiale nuk është e keqe. Trupi mishor i njeriut nuk është i keq. Vetëm pasionet mëkatare dhe epshet janë të këqia. Ato janë të këqia, sepse ato e trajtojnë botën e krijuar dhe trupin mishor të njeriut si qëllime në vetvete, si objekte adhurimi idhujtar dhe dëshira të paudha. Ato janë të këqia, sepse, siç e shpjegon Shën Agustini, ato shprehin “adhurimin e krijesës më tepër se të Krijuesit”.
Nga natyra shpirti është pa pasione të mëkatshme. Pasionet janë diçka e shtuar te shpirti nga gabimet e tij . . . Gjendja natyrale e shpirtit është e ndritshme dhe e pastër nëpërmjet absorbimit të dritës hyjnore . . .Gjendja e kundërt me natyrën . . . gjendet në njerëzit e pasionuar që i shërbejnë pasioneve. Kur ju dëgjoni se është e nevojshme për t’u tërhequr nga bota . . . për të pastruar veten nga ajo që është nga bota, ju duhet të kuptoni termin botë. “Botë” është një emër kolektiv që përfshin ato që janë quajtur pasione. Kur ne flasim për pasionet në mënyrë kolektive, ne i quajmë ato botë . . . bota është jeta mishore dhe përkujdesja për mishin (Shën Isaku i Sirisë, shek. 6,Stërvitja Shpirtërore).
