– Oshënare Maria Egjiptiane –
E shenjta Mari ishte me origjinë nga Egjipti. Ajo i braktisi prindërit kur ishte dymbëdhjetë vjeçe dhe shkoi në Aleksandri. Për shtatëmbëdhjetë vjet rresht jetoi aty mes shthurjes më të madhe. Bukën e fitonte me anë të lëmoshave, duke endur fije lini. Ajo shiste trupin e saj dhe këtë e bënte jo nga mjerimi, por e shtyrë nga pasioni i flaktë trupor, që nuk mund ta ndalonte asgjë. Një ditë, pa një grup pelegrinësh që po i drejtohej portit për të shkuar në Jerusalem. I ndoqi dhe hipi bashkë me ta në anije. Gjatë lundrimit tundonte pasagjerë të ndryshëm, duke ofruar trupin e saj si pagesë për shpenzimet e udhëtimit.
Kur mbërritën në Qytetin e Shenjtë, iu bashkua grupit të pelegrinëve që shkonte te Bazilika e Ngjalljes, ditën e Lartësimit të Kryqit të Nderuar. Por, kur vuri këmbën në pragun e kishës, një fuqi e padukshme e pengoi të hynte, me gjithë përpjekjet e përsëritura, ndërkohë që pelegrinët e kalonin pa asnjë problem. E mbetur vetëm në një cep pranë hyrjes, nisi të kuptonte se ishte papastërtia e jetës së saj që e pengonte t’i afrohej Kryqit të Shenjtë. Ndaj i shpërthyen lot, filloi të godiste gjoksin dhe, duke parë një ikonë të Nënës së Zotit, i drejtoi këtë lutje: “O Zonjë Virgjëreshë, që ke lindur Perëndinë në mish, unë e di se jam e padenjë të shikoj ikonën tënde, jam kaq e shthurur, sa Ty që je e pastër në trup dhe në shpirt, duhet të të ngjall neveri. Por, meqenëse Perëndia, që lindi prej teje, u bë njeri për të thirrur mëkatarët në pendim, eja dhe më ndihmo; më lejo të hyj në kishë për t’iu falur Kryqit të Tij të Shenjtë. E sapo t’i falem Kryqit, të premtoj se do të braktis botën dhe kënaqësitë dhe do të ndjek udhën e shpëtimit që ti do të më tregosh”.
Menjëherë u çlirua nga pengesa që e mbante të gozhduar dhe mundi të hynte në kishë, ku iu fal nxehtësisht Kryqit të Shenjtë. Pastaj, e kthyer nga ikona e Hyjlindëses, tha se ishte gati për të ndjekur rrugën që ajo do t’i tregonte. Një zë u dëgjua që lartazi: “Nëse kapërcen Jordanin, atje do të gjesh prehje”.
Kur doli nga kisha, bleu tri bukë me lëmoshën që i dha një pelegrin dhe pyeti për të mësuar rrugën që të çonte te lumi. Në darkë arriti në kishën e Shën Joan Pagëzorit. Pasi u la në ujërat e Jordanit, u kungua me Misteret e Shenjta, hëngri gjysmën e njërës bukë dhe fjeti në breg. Të nesërmen në mëngjes, kaloi lumin dhe që nga ajo ditë, për dyzet e shtatë vjet, jetoi në shkretëtirë pa takuar askënd, madje as kafshë.
Gjatë shtatëmbëdhjetë viteve të para të qëndrimit atje, rrobat iu bënë copë, trupi i përcëllohej nga dielli zhuritës i ditës dhe ngrinte nga e ftohta e natës. Ushqehej vetëm me barishte dhe rrënjë bimësh të egra. Por, përveç vështirësive të jashtme fizike, u përball edhe me sulmet e dhunshme të pasioneve dhe të mëkateve të saj, ndaj, e shtrirë përtokë, i lutej Nënës së Zotit që ta ndihmonte. E mbrojtur nga Perëndia, që nuk dëshiron asgjë më shumë sesa që mëkatari të kthehet tek Ai dhe të ketë jetë, oshënarja i çrrënjosi nga zemra të gjitha pasionet me anë të këtij asketizmi të jashtëzakonshëm. Zjarrin e dëshirës mishore arriti ta kthente në flakë të dashurisë hyjnore, që e bënte të duronte me gëzim shkretëtirën e egër, si të ishte qenie pa trup.
Pasi kaluan shumë vjet, një jerond i shenjtë, i quajtur Zosima (4 prill), që, sipas traditës së vendosur nga shën Efthimi, kishte shkuar në shkretëtirën përtej Jordanit për të kaluar Kreshmën e Madhe, pa një ditë një qenie me formë njerëzore, me trupin e nxirë nga dielli dhe me flokë të bardhë si dëbora që i binin mbi shpatulla. Ai vrapoi pas këtij imazhi që i largohej, duke e lutur që t’i jepte bekimin dhe t’i thoshte ndonjë fjalë shpëtimi. Kur arriti aq pranë sa mund t’i dëgjonte zërin, Maria e thirri me emër jerondin, të cilin nuk e kishte takuar kurrë. I tha se ishte grua dhe i kërkoi t’i hidhte mantelin e tij, që të mbulonte trupin e saj të zhveshur.
Pyetjeve dhe lutjeve të murgut të gëzuar, ngaqë kishte takuar më në fund një qenie hyjmbajtëse, që kishte arritur në majat e përsosmërisë murgërore, shenjtorja iu përgjigj duke i treguar jetën e saj dhe ndryshimin që i kishte ndodhur. Pasi përfundoi rrëfimin, ajo e luti të vinte përsëri në brigjet e Jordanit vitin tjetër, të Enjten e Madhe, me Kungatën e Shenjtë.
Kur mbërriti dita e caktuar, Maria u shfaq në bregun tjetër të lumit. Ajo bëri shenjën e Kryqit dhe kapërceu Jordanin, duke ecur sipër tij më këmbë. Pasi u kungua mes lotësh, ajo tha: “Tani, o Zot, përlëshoje shërbëtoren tënde në paqe, sipas fjalës sate, sepse sytë e mi panë shpëtimin tënd” (shih Lluk. 2:29). Pastaj ajo u përshëndet me Zosimanë, duke i përsëritur të njëjtën kërkesë.
Kur kaloi një vit, Zosimai shkoi në vendin e caktuar dhe gjeti trupin e shenjtores të shtrirë përtokë, me krahët e kryqëzuar dhe fytyrën kthyer nga lindja. Emocioni dhe lotët nuk e penguan të dallonte çfarë ishte shkruar në tokë nga vetë shenjtorja, që thoshte: “Ava Zosima, varrose në këtë vend trupin e Marisë së përulur, ktheja dheut çka është e dheut, pasi të jesh lutur për mua. Vdiqa më 1 të muajit prill, natën e Pësimit të Zotit tonë Jisu Krisht, pasi mora pjesë në Eukaristinë e Shenjtë”.
I ngushëlluar në hidhërimin e tij, ngaqë i mësoi emrin, Zosimai u çudit kur kuptoi se ajo kishte përshkuar në disa orë një distancë, që zakonisht kërkonte njëzet ditë rrugë më këmbë. Pasi u përpoq më kot të hapte një gropë me një copë dru, papandehur ai pa një luan që iu afrua trupit të shenjtores dhe i lëpiu këmbët. Me urdhër të jerondit, kafsha gërmoi gropën me thonj dhe Zosimai e vendosi aty me devocion trupin e shenjtores.
Kur u kthye në manastir, ai ua tregoi këto mrekulli vëllezërve, për dobinë e atyre që duan të kthehen nga rruga e mëkatit dhe të shkojnë pranë Zotit me gjithë zemër. Maria, nga një grua shumë mëkatare, u bë burim shprese dhe model pendimi për shumë shpirtra të dërrmuar nga barra e mëkatit. Për këtë arsye Etërit e shenjtë e kanë vendosur festimin e kujtimit të saj në fund të kreshmës, si inkurajim për të gjithë ata që e kanë neglizhuar shpëtimin e tyre, duke shpallur se, edhe në çastin e fundit të jetës, pendimi mund të na çojë te Perëndia.
* * * * *
– Oshënare Athanasia e Egjinës –
Oshënare Athanasia mendohet të ketë lindur në shek. 9, në ishullin e Egjinës. Qysh fëmijë dallohej për jetën e virtytshme dhe dëshironte t’ia përkushtonte jetën e saj Zotit. Por, prindërit e detyruan të martohej. Gjashtëmbëdhjetë ditë pas martesës, barbarët u dyndën në ishull dhe i masakruan të shoqin, i cili po punonte në arë. Shenjtorja mendoi të përfitonte nga rasti, për t’u bërë murgeshë, por një edikt perandorak, që doli në atë kohë, urdhëronte që vajzat dhe vejushat e reja të martoheshin me paganë. Ajo iu nënshtrua përkujdesjes hyjnore dhe bëri një martesë të dytë, por shembulli i jetës së saj të virtytshme pati një shkëlqim dhe ndikim aq të madh tek i shoqi, saqë ai vendosi të bëhej murg. Pak kohë pas hyrjes në manastir, ai ndërroi jetë dhe shenjtorja ua shpërndau të varfërve pasurinë e saj. Kështu arriti, më në fund, të përqafonte jetën murgërore dhe me anë të shembullit të saj tërhoqi pas vetes një numër të madh grash të ishullit. Athanasia jetonte me asketizëm të rreptë; ushqehej me bukë e ujë dhe gjatë Kreshmës hante një herë në dy ditë pak perime. Pas katër vjetësh e zgjodhën igumene, por ajo tregonte një përulësi aq të madhe, sa asgjë nuk e dallonte nga motrat e tjera.
Dashuria për Perëndinë u shtua në zemrën e saj dhe pas katër vitesh si igumene, Athanasia u tërhoq bashkë me disa nxënëse, për të bërë jetën hezikaste, nën drejtimin e asketit të shenjtë që quhej Matthe. Kur asketi ndërroi jetë, ajo shkoi në Konstandinopojë, ku jetoi shtatë vjet në një manastir, duke ruajtur nostalgjinë për jetën eremite në Egjina. Pasi u urdhërua në një vizion, që të kthehej përsëri, i kaloi atje ditët e fundit të jetës së përkohshme, duke u mësuar nxënëseve parimet e jetës së virtytshme. Ditën që Zoti e kishte paralajmëruar, ajo caktoi një pasuese dhe e dorëzoi shpirtin te Perëndia, duke thënë Psaltirin së bashku me murgeshat e tjera. Që në çastin e varrimit, në varrin e saj ndodhën mrekulli të shumta. Kur luteshin atje, shumë të verbërve iu kthye përsëri drita e syve. Pas 12 ditësh, dy murgesha panë shenjtoren, të veshur me rroba mbretërore, të qëndronte me lavdi përpara derës së kishës.
