Μετά την άρση του πολύχρονου σκληρού διωγμού (1945-1991) και την αποκατάσταση της θρησκευτικής ελευθερίας, η Ορθόδοξος Αυτοκέφαλος Εκκλησία της Αλβανίας, υπό την καθοδήγηση του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου, κ. Αναστασίου, αναγεννήθηκε από τις στάχτες της.
Παρά τις δυσκολίες που αντιμετώπισε κατά καιρούς, ανασυγκροτήθηκε εκ θεμελίων και, με τη χάρη του Θεού και τη συμπαράσταση αναρίθμητων καλοθελητών της ανά τον κόσμο, αναπτύσσει το πολύπλευρο έργο της με γρήγορους ρυθμούς. Συμπάσχοντας με τις ανησυχίες και τα δεινοπαθήματα του λαού, συμβάλλει ταυτόχρονα και στην κοινωνική και πνευματική ανασυγκρότηση της χώρας μας.
Ολοκλήρωση των εκκλησιαστικών δομών.
Αναδιοργανώθηκαν περίπου 460 ορθόδοξες ενορίες και αναπτύχθηκε το λειτουργικό, κηρυκτικό και κατηχητικό έργο σε πόλεις και χωριά.
Το 1998 συγκροτήθηκε η Ιερά Σύνοδος της Ορθοδόξου Αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Αλβανίας απαρτιζόμενη από τον Αρχιεπίσκοπο Αναστάσιο, τον Μητροπολίτη Βερατίου Ιγνάτιο, τον Μητροπολίτη Κορυτσάς Ιωάννη, τον Επίσκοπο Απολλωνίας Κοσμά (εκοιμήθη το 2000) και με Αρχιγραμματέα τον Πρωτοπρεσβύτερο Ιωάννη Trebicka.
Το 2006 χειροτονήθηκαν τρεις νέοι επίσκοποι: ο Αρχιμανδρίτης Δημήτριος Σιναΐτης ως Μητροπολίτης Αργυροκάστρου, ο Αρχιμανδρίτης Νικόλαος Hyka ως Τιτουλάριος Επίσκοπος Απολλωνίας και ο Αρχιμανδρίτης Αντώνιος Merdani ως Τιτουλάριος Επίσκοπος Κρούγιας (οι δυο τελευταίοι είναι Βοηθοί Επίσκοποι του Αρχιεπισκόπου).
Στις 3-4 Νοεμβρίου 2006 συνήλθε στους χώρους της Ιεράς Μονής Αγ. Βλασίου στο Δυρράχιο ειδική Κληρικολαϊκή Συνέλευση της Ορθοδόξου Αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Αλβανίας, αποτελουμένη από 257 μέλη, η οποία μελέτησε και αποδέχθηκε ομόφωνα το Νέο Καταστατικό της Εκκλησίας. Λίγες μέρες αργότερα στις 6 Νοεμβρίου συνήλθε η Ιερά Σύνοδος, η οποία ενέκρινε το καταστατικό της Ορθοδόξου Αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Αλβανίας.
Στις 24 Νοεμβρίου 2008 υπογράφηκε, βάσει του Συντάγματος της Δημοκρατίας της Αλβανίας (1998), η Συμφωνία για τη ρύθμιση των σχέσεων μεταξύ της Ορθοδόξου Αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Αλβανίας και της Αλβανικής Κυβερνήσεως, και η οποία στη συνέχεια επικυρώθηκε από το Αλβανικό Κοινοβούλιο και κατέστη νόμος του Αλβανικού Κράτους υπ’αριθμ. 10057/22.01.2009.
Το 2012 χειροτονήθηκαν ακόμα δυο νέοι επισκόποι: ο Αρχιμανδρίτης Ναθαναήλ Λαυριώτης ως Επίσκοπος Αμαντίας και ο Αρχιμανδρίτης Άστη Bakallbashi ως Επίσκοπος Βύλιδος. Και οι δυο είναι βοηθοί επίσκοποι του Αρχιεπισκόπου. Με τις δύο αυτές νέες χειροτονίες η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Αλβανίας αποτελείται από οκτώ μέλη, για πρώτη φορά στην ιστορία της.
Κατάρτιση στελεχών – Κλήρος.
Έχει καταρτισθεί μια νέα γενιά κληρικών, παράλληλα με τη παλαιά γενιά. Με τη μέριμνα του Αρχιεπισκόπου εκπαιδεύθηκε και χειροτονήθηκε μια νέα φενιά κληρικών αλβανικής υπηκοότητος. Σήμερα υπηρετούν 149 κληρικοί (όλων των βαθμίδων), με ανώτερες σπουδές. Στο μεταξύ, έχουν αποβιώσει 17 κληρικοί).
Από το 1992 λειτουργεί η Ορθόδοξος Θεολογική Ακαδημία “Ανάσταση του Χριστού”, στην οποία εκπαιδεύονται όλοι οι κληρικοί και στελέχη για το κατηχιτικό έργο και διάφορες διακονίες της Εκκλησίας. Εν το μεταξύ άλλα στελέχη μετεκπαιδεύονται σε γνωστές Θεολογικές Σχολές του εξωτερικού.
Ορθόδοξη νεολαία.
Ιδρύθηκαν και λειτουργούν άνω των 50 νεανικά κέντρα σε διάφορες πόλεις και χωριά. Κάθε χρόνο διοργανόνωνται ποικίλες νεανικές δραστηριότητες όπως: θερινές και χειμερινές κατασκηνώσεις, συνέδρια, αθλιτικέςσυναντίσεις, εκδηλώσεις για άτομα με ειδικές ανάγκες, νεανικές συναυλίες κλπ. Θερινές κατασκινώσεις οργανόνωνται και στο Κοσσυφοπέδιο.
Οικοδομικό έργο.
Ανεργέθηκαν εκ θεμελίων 150 νέοι ιεροί ναοί (μικροί και μεγάλοι), αναστυλώθηκαν 60 μοναστήρια και εκκλησίες – πολιτιστικά μνημεία και έχουν επισκευασθεί πάνω από 160 ναοί.
Έχουν οικοδομηθεί, ή αγορασθεί και ανακαινισθεί, άνω των 70 κτιρίων, για νηπιαγωγεία, σχολεία, νεανικά κέντρα, κέντρα υγείας, μητροπολιτικές έδρες, ξενώνες, εργαστήρια, συσσίτια για τους πτωχούς κ.τ.λ.
Το όλο οικοδομικό έργο ανέρχεται στα 450 κτίριο.
Από το 1995 λειτούργησε για μερικά χρόνια ένα φροντιστήριο αρχιτεκτονικής, όπου σαράντα περίπου νέοι ετησίως απέκτησαν γνώσεις σχετικά με τα ορθόδοξα οικοδομήματα και την ορθόδοξη αρχιτεκτονική.
Εκδόσεις.
Μεταφράσθηκαν δεκάδες θεολογικά και εποικοδομητικά βιβλία. Η Oρθόδοξoς Εκκλησία διαθέτει τυπογραφείο και εκδίδει τη μηνιαία εφημερίδα “Ngjallja” (Ανάστασις), το παιδικό περιοδικό “Gëzohu” (Χαίρε), το νεανικό περιοδικό “Kambanat” (Καμπάνες), διάφορα βιβλία λειτουργικού, πνευματικού, επιστημονικού περιεχομένου κ.τ.λ.
Από το 2009 εκδίδει και το περιοδικό “Kërkim” (Έρευνα) με άρθρα που αφορούν στην θεολογία, επιστήμη, τον πολιτισμό, την επικαιρότητα. Στην Κορυτσά, από το 2000, εκδίδεται το πολιτιστικό περιοδικό “Tempulli” (Ναός), ενώ στο Αργυρόκαστρο το δελτίο “Enoria jonë” (Η ενορία μας) και στην Θεολογική Ακαδημία το φοιτητικό δελτίο “Fjala” (Λόγος).
Υγεία.
Βλέποντας τη μεγάλη ανάγκη που είχε ο λαός μας στα πρώτα χρόνια του εκδημοκρατισμού της χώρας για ιατρική υποστήριξη, ιατρικές εξετάσεις και φάρμακα, o Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος προέβη το 1994 στην ίδρυση στα Τίρανα της πρώτης ορθόδοξης κλινικής, με την ονομασία «Άγιος Λουκάς», η οποία στεγάσθηκε σ’ ένα μικρό οίκημα.
Το 1999 τη θέση της πήρε το Ορθόδοξο Διαγνωστικό Κέντρο «Ευαγγελισμός». Το κέντρο αυτό, με 23 ειδικότητες, προσφέρει σύγχρονες ιατρικές υπηρεσίες με τη συμβολή διακεκριμένων ιατρών, καταρτισμένου προσωπικού και με ιατρικά μηχανήματα τελευταίας τεχνολογίας, για όλο το πλυθισμό, χώρις θρησκευτική δίακρηση. Το 2011 άρχισε να λειτουργεί, σε ιδιοκτητο κτήριο, το Οφθαλμολογικό και Ωτορινολαρυγγολογικό Κέντρο, με τον πλέον σύγχρονο ιατρικό εξοπλισμό.
Κέντρα υγείας λειτουργούν επίσης στην Καβάγια, στην Κορυτσά, στους Γεωργουτσάτες (Αργυροκάστρου) και στη Λούσνια, ενώ κινητή οδοντιατρική μονάδα προσφέρει δωρεάν ιατρικές υπηρεσίες (κυρίως σε παιδιά) σε πόλεις και χωριά.
H «Διακονία Αγάπης» συμβάλλει εδώ και πολύ καιρό στην ενίσχυση του έργου των νοσοκόμων και μαιών, προσφέροντας διάφορα προγράμματα εκπαιδεύσεως και ποικίλη βοήθεια. Επιπλέον, το βιβλίο «Εκεί που δεν υπάρχουν ιατροί» (σε αλβανική μετάφραση) προσφέρει δωρεάν ενημέρωση για το πώς μπορούμε να αξιολογήσουμε τα συμπτώματα και να αντιμετωπίσουμε τις πιο συνήθεις ασθένειες.
Παιδεία.
Για την εκκλησιαστική εκπαίδευση λειτουργούν: Ανωτέρα Θεολογική Ακαδημία “Ανάστασις” στον Άγιο Βλάσιο Δυρραχίου, και δυο εκκλησιαστικά λύκεια -ένα στο Αργυρόκαστρο (από το 1998) και ένα στο Σούκθ Δυρραχίου (από το 2007) – με την ονομασία «Τίμιος Σταυρός», και τα τρία με οικοτροφεία.
Έχουν ιδρυθεί 17 νηπιαγωγεία (παιδικοί σταθμοί): στα Τίρανα, Δυρράχιο, Καβάγια, Κορυτσά, Λούσνια, Ελμπασάν, Αργυρόκαστρο (2), Άγ. Σαράντα, Δερβιτσιάνη, Πόγραδετς, Σκόδρα, Αυλώνα, Πρεμετή, Βεράτιο, Τεπελένη, Τσερρίκ. Δίδεται προτεραιότητα σε παιδιά που προέρχονται από άπορες οικογένειες.
Λειτουργούν τρία Εννιατάξια Σχολεία: στα Τίρανα λειτουργεί Άλβανοαμερικανικό Σχολείο «Πρωταγωνιστές» (από το 2001), στο Δυρράχιο το Αλβανοελληνικό Σχολείο «Πνοή Αγάπης» (από το 2005), και στο Αργυρόκαστρο επίσης το Αλβανοελληνικό Σχολείο «Πνοή Αγάπης» (από το 2008).
Λειτουργούν δύο λύκεια: στο Μεσοπόταμο στον Νομό Δελβίνου (κοντά των Αγίων Σαράντα) λειτουργεί το Τεχνικό Λύκειο «Απόστολος Παύλος» (από το 2005) και στα Τίρανα το Άλβανοαμερικανικό Λύκειο «Πρωταγωνιστές» (από το 2012).
Στο Βουλιαράτι Αργυροκάστρου λειτουργεί οικοτροφείο θηλέων για μαθήτριες λυκείου.
Στους χώρους της Ιεράς Μονής Αγίου Βλασίου στο Δυρράχιο λειτουργεί το ορφανοτροφείο «Ορθόδοξος Οίκος της Ελπίδας».
Έχει προσφερθεί τεχνική και υλική υποστήριξη σε πολλά σχολεία του Δημοσίου. Ταυτόχρονα η Εκκλησία μας έχει επισκευάσει κατεστραμμένα πανεπιστημιακά κτίρια στα Τίρανα και το Αργυρόκαστρο, έχει ανακαινίσει 10 σχολεία και 7 νηπιαγωγεία, καθώς και τους αθλητικούς χώρους του Ορφανοτροφείου «Ζυμπέρ Χαλούλι» στα Tίρανα.
Από το 2000 λειτουργεί στα Τίρανα -με παράρτημα στο Αργυρόκαστρο (από το 2002) – το Ινστιτούτο Επαγγελματικής Καταρτίσεως «Πνοή Αγάπης».
Από τον 2010 λειτουργεί στα Τίρανα το Πανεπιστήμιο «Logos».
Ευρύτερο κοινωνικό έργο.
Στις δύσκολες περιόδους που πέρασε η χώρα (1992, 1994, 1997), η Ορθόδοξος Αυτοκέφαλος Εκκλησία της Αλβανίας έχει αναπτύξει ευρύτερο κοινωνικό και φιλανθρωπικό έργο, εξασφαλίζοντας και μοιράζοντας χιλιάδες τόνους τρόφιμα, ρουχισμό, φάρμακα κ.τ.λ. Μόνο το 1997 μοίρασε χειλιάδες τόνους τρόφιμα, ρουχισμό και φάρμακα.
Η Εκκλησία μας έχει στηρίξει έναν μεγάλο αριθμό κοινωνικών προγραμμάτων στα οποία συμπεριλαμβάνονται αυτά που αφορούν την ανάπτυξη ορεινών περιοχών στον τομέα της γεωργίας και της κτηνοτροφίας, την κατασκευή δρόμων και υδραγωγείων, το πρόγραμμα για την υγιεινή και διαπαιδαγώγηση των παιδιών και την ίδρυση κέντρων υγείας σε χωριά, τη παροχή βοήθειας σε σχολεία, ορφανοτροφεία, νοσοκομεία, τη συμπαράσταση σε άτομα με ειδικές ανάγκες, σε γηροκομεία, σε φυλακισμένους, (π.χ. χρηματοδοτήθηκε η κατασκευή ενός θερμοκηπίου, όπου εργάζονται οι φυλακισμένοι εξασφαλίζοντας κάποιο εισόδημα, και ένα σύγχρονο γήπεδο μίνι ποδοσφαίρου), οργάνωσε συσσίτια σε πτωχούς κλπ.
Το 1999, όταν η χώρα μας υποδέχθηκε το κύμα των μεταναστών από το Κοσσυφοπέδιο, η Ορθόδοξος Αυτοκέφαλος Εκκλησία της Αλβανίας, σε συνεργασία με άλλες Ευρωπαϊκές Εκκλησίες (ιδιαίτερα με την ΑCT του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών), υλοποίησε ένα ευρύτερο πρόγραμμα παροχής βοήθειας, το οποίο ξεπέρασε τα 12 εκατομμύρια USD, φιλοξενώντας 33.000 πρόσφυγες, προσφέροντας τρόφιμα, ρουχισμό, οικιακή και ιατρική βοήθεια, στέγη (δύο καταυλισμούς) κλπ. Ο καταυλισμός προσφύγων που έκλεισε τελευταίος στην Αλβανία (Ιούνιο του 2001), ήταν υπό τη φροντίδα της Εκκλησίας.
Η Ορθόδοξη Εκκλησία έδωσε τη βοήθεια της στους κατοίκους που είχαν μεγάλες πλημμύρες το 2002 στις περιοχές της Λέζας, Βερατίου, Αργυροκάστρου και της Σκόδρας το 2010.
Το 2008, με την τραγωδία στο χωριό Γερντέτς, η Εκκλησία μας συνέβαλε από την πρώτη στιγμή ηθικά και υλικά, απευθύνοντας έκκληση για συμπαράσταση και συγκεντρώνοντας ανθρωπιστική βοήθεια από ορθοδόξους πιστούς εντός και εκτός Αλβανίας, την οποία μοίρασε στη συνέχεια στους πληγέντες. Επιπροσθέτως, ανακατασκεύασε πλήρως το κατεστραμμένο από την έκρηξη των πυρομαχικών νηπιαγωγείο του χωριού Μούτσαϊ κοντά στο Γκερντέτς.
Συμβολή στον πολιτισμό.
Ειδικό Γραφείο της Πολιτιστικής Κληρονομίας ασχολείται με τους ορθόδοξους χώρους λατρείας που είναι ταυτόχρονα και μνημεία πολιτισμού, για την αναστήλωση των οποίων έχουν διατειθεί, με την φροντίδα του ο Αρχιεπισκόπου Αναστασίου, πολλά εκατομμύρια ευρώ.
Έχουν συγκροτηθεί χορωδίες σε πολλούς ναούς, καθώς και μία βυζαντινή εκκλησιαστική χορωδία, η οποία έχει ήδη κυκλοφορήσει έξι κασέτες / CD. Λειτουργούν εργαστήρια για την αγιογράφηση και την συντήρηση εικόνων, που έχουν αποκατασταθεί πολλές εικόνες, καθώς και την κατάρτιση μίας νέας γενιάς καλλιτεχνών, που θα αναζωπυρώσει την πλούσια εικονογραφικήπαράδοσή μας.
Λειτουργεί ο ραδιοφωνικός σταθμός «Ngjallja» (Ανάσταση) από το 1998 στη συχνότητα 88.5 F.M.
Έχουν χρηματοδοτηθεί σημαντικές επιστημονικές εκδόσεις και ντοκιμαντέρ, διοργανώσεις επιστημονικών συμποσίων, διάφορες εκθέσεις για εικόνες, κώδικες, έργα φιλοτεχνημένα από παιδιά κ.τ.λ.
Φροντίδα για το περιβάλλον.
Το 2001, πραγματοποιήθηκε Σεμηνάριο “Για τη προστασία του περιβάλλοντος και την κατάρτιση στελεχών», με εκπαίδευση 25 πτυχιούχων Ανωτάτων Σχολών σε μεταπτυχιακό επίπεδο, από ομάδα καθηγητών των Τμημάτων Βιολογίας των Πανεπιστημίου Τιράνων, Αθηνών και Θεσσαλονίκης.
Ακολούθησαν μελέτες για τα οικοσυστήματα της περιοχής Σβερνετς, της Λιμνοθάλασας της Νάρτας, της κοιλάδας του Αώου ποταμού, καθώς και σχέδιο για τη διαχείριση στερεών υπολειμμάτων.
Διεθνείς σχέσεις.
Η Εκκλησία μας μετέχει στις συνάξεις και εκδηλώσεις των Ορθοδόξων Εκκλησιών ανά τον κόσμο.
Είναι μέλος του Συμβουλίου Ευρωπαϊκών Εκκλησιών (ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος είχε εκλεγεί Αντιπρόεδρος του, το 2003-2009), μέλος του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών (ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος είναι ένας από τους οχτώ προέδρους του, το 2006) και του μεγαλύτερου διαθρησκειακού οργανισμού στον κόσμο «Οι θρησκείες για την Ειρήνη» (ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος εξελέγη Επίτιμος Πρόεδρος του, το 2006).
* * *
Με το ευρύ οικοδομικό, εκπαιδευτικό, υγειονομικό της έργο δόθηκε εργασία σε χιλιαδες εργαζομένους και ενισχίθηκε σημαντικά η όλη οικονομία της χώρας. Με τη δράση της η Ορθόδοξος Αυτοκέφαλος Εκκλησία της Αλβανίας συνέβαλε ουσιαστικά στην πνευματική και την κοινωνική ανάπτυξη της χώρας.
Ιανουάριος 2013
