Ὁμιλία τοῦ Μακαριωτάτου ἈρχιεπισκόπουΤιράνων, Δυρραχίου καί πάσης Ἀλβανίας
ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ
ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΤΕΛΕΤΗΝ ΤΩΝ ΕΓΚΑΙΝΙΩΝ
ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ ΤΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ
ΤΙΡΑΝΩΝ, 1.6.2014
“Αὕτη ἡ ἡμέρα ἤν ἐποίησεν ὁ Κύριος,
ἀγαλλιασώμεθα καί εὐφρανθῶμεν ἐν αὐτῇ”(Ψαλμ.117:24)
Ἐξοχώτατε Κύριε Πρόεδρε τῆς Δημοκρατίας, Παναγιώτατε, Οἰκουμενικέ Πατριάρχα, Κύριε Βαρθολομαῖε, Μακαριώτατοι Προκαθήμενοι καί Σεβασμιώτατοι ‘Eκπρόσωποι τῶν Ὀρθοδόξων Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν, Ἐξοχώτατoi Κύριε Πρόεδρε τῆς Βουλῆς, Κύριε Πρωθυπουργέ, Κύριε Δήμαρχε τῶν Τιράνων, , Σεβάσμιοι ἐκπρόσωποι τῶν ἐν Ἀλβανίᾳ Θρησκευτικῶν Κοινοτήτων, Kύριοι Πρέσβεις, Προσφιλεῖς Ἀδελφοί καί Ἀδελφές.
1. Αἰσθήματα δοξολογίας, εὐγνωμοσύνης καί ἀγαλλιάσεως κατασκλύζουν τήν ψυχή τῶν Ὀρθοδόξων τῆς Ἀλβανίας καθώς ἀναλογιζόμαστε τίς ἐξαιρετικές εὐεργεσίες τοῦ Θεοῦ κατά τἀ τελευταῖα 23 χρόνια. Καί αὐθόρμητα ἐπανέρχεται στή σκέψη ἡ πρώτη προσωπική ἐπαφή μέ τόν ταλαιπωρημένου Ὀρθόδοξο λαό αὐτῆς τῆς χώρας.
Στίς ἀρχές τοῦ 1991, ἡ Ἱερά Σύνοδος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ἔλαβε τήν πρωτοβουλία νά μοῦ ἀναθέσει νά ἔρθω στήν Ἀλβανία ὡς Πατριαρχικός Ἔξαρ-χος, γιά νά διερευνήσω τί εἶχε ἀπομείνει ἀπό τήν ἀθεϊστική λαίλαπα. Ἦταν Ἰούλι-ος τοῦ 1991 ὅταν φθάσαμε, μέ δύο συνοδούς, στό ἀεροδρόμιο τῶν Τιράνων. Μᾶς ὑποδέχθηκε μιά μικρή ὁμάδα ἡλικιωμένων ἀνθρώπων, ταλαιπωρημένων ἀπό τόν ἀδυσώπητο διωγμό. Ἀπό ἐκεῖ κατευθυνθήκαμε πρός τόν ἐρειπωμένο ναό τοῦ Εὐ-αγγελισμοῦ. Ἀπό τήν πρώτη στιγμή, θέλησα νά προσδιορίσω τό οὐσιαστικό μήνυμα τῆς ἀποστολῆς μου. Ζήτησα νά πάρουν ὅλοι ἀπό ἕνα κερί καί ρώτησα πῶς λένε στά ἀλβανικά τό “Χριστό Ἀνέστη”. Ἄναψα τό κερί ἀναβοώντας “KrishtiuΝgjall”, δηλαδή “Χριστός Ἀνέστη”. Τό ἕνα μετά τό ἄλλο ἄναψαν τά κεριά τῶν λίγων πιστῶν πού ἀποκρίθηκαν μέ δάκρυα στά μάτια: “VërtetuΝgjall”, “Ἀληθῶς Ἀνέστη᾽῾. Ἔκτοτε, τό “Χριστός Ἀνέστη” ἔγινε τό σύνθημα μέ τό ὁποῖο πορευθήκαμε μέχρι σήμερα. Χάρισε φῶς στό μελαγχολικό φθινόπωρο καί τήν παγερή βαρυχειμωνιά πού ἀκολούθησαν. Καί κυιαρχεῖ στήν πνευματική ἄνοιξη πού τελικά μᾶς χάρισε ὁ Θεός. Ἡ Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ ἔγινε τό ἐκφραστικώτερο σύμβολο τῆς Ἐκκλησίας μας.
Μέ βαθειά εὐγνωμοσύνη, Παναγιώτατε, ἀναλογιζόμαστε πάντοτε, κλῆρος καί λαός, τήν ἀγάπη καί τήν ἀνύστακτη μέριμνα τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, τῆς Μητρός Ἐκκλησίας, στά ζοφερά χρόνια τοῦ ὁλοκληρωτικοῦ διωγμοῦ. Τίς ἄμεσες προσωπικές Σας ἐνέργειες γιά τήν ἀνασυγκρότηση τῆς Ὀρθοδόξου Αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας τῆς Ἀλβανίας. Καί κατά τή στιγμή αὐτή τῶν Ἐγκαινίων τοῦ νέου Καθεδρικοῦ Ναοῦ, αἰσθανόμαστε τό χρέος νά ἐκφράσουμε, “ἔτι καί ἔτι”, τίς ὁλόψυχες εὐχαριστίες μας.
Ἐπίσης, ἐκ καρδίας εὐχαριστῶ καί ὑμᾶς, Μακαριώτατοι Πατριάρχες Ἱεροσολύμων κ. Θεόφιλε, Σερβίας κ. Εἰρηναῖε, Ρουμανίας κ. Δανιήλ· καί ὑμᾶς, Μακαριώτατοι Ἀρχιεπίσκοποι Κύπρου, κ. Χρυσόστομε, Ἀθηνῶν, κ. Ἱερώνυμε, Βαρσοβίας, κ. Σάββα· καθώς καί ὑμᾶς, Σεβασμιώτατοι Μητροπολίτες, ἐκπρόσωποι τῶν Πατριαρχείων Ἀλεξανδρείας, Ἀντιοχείας, Ρωσίας, Βουλγαρίας καί Γεωργίας, διότι εὐηρεστήθητε νά συμμετάσχητε στήν ἱστορική γιά τήν Ἐκκλησία τῆς Ἀλβανίας αὐτή ἡμέρα.
Ἡ παρουσία σας ἐδῶ. κατά τή σημερινή Κυρική, πού συμπίπτει μέ τήν μνήμη τῶν ἁγίων 318 Πατέρων τῆς Α΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, τονίζει μέ ἰδιαίτερη ἔμφαση τήν ἑνότητα τῆς Ὀρθοδοξίας, τήν ἀλήθεια ὅτι “εἴτε πάσχῃ ἕν μέλος, συμπάσχει πάντα τά μέλη, εἴτε δοξάζηται ἕν μέλος συγχαίρει πάντα τά μέλη” (Α΄ Κορ. 12:26-27)· καί ὅτι ἡ Ἐκκλησία μας εἶναι ἕνα σῶμα, “τό σῶμα αὐτοῦ (τοῦ Χριστοῦ), τό πλήρωμα τοῦ τά πάντα ἐν πᾶσι πληρουμένου” (Ἐφεσ. 1:23). Τό σημερινό, λοιπόν, γεγονός δέν ἀποτελεῖ μόνο μεγάλη τιμή γιά τήν Ἐκκλησία τῆς Ἀλβανίας, ἀλλά συγχρόνως καί μιά εὐρύτερη μαρτυρία τῆς “ἀπό περάτων ἕως περάτων” τῆς Οἰκουμένης Ὀρθοδοξίας.
Ἡ παροῦσα ἡμέρα ἐπισφραγίζει μιά ἱστορτική περίοδο Πάθους, Ταφῆς καί Ἀναστάσεως τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς Ἀλβανίας. Δέν πρόκειται νά ἀναφερθῶ τώρα στίς συνθῆκες, τά ἀδιέξοδα, τίς παρανοήσεις, τίς συκοφαντίες, τίς ἀντικειμενικές δυσκολίες, τίς σκληρές δοκιμασίες ἤ στά ἐπιτεύγματα κατά τή μακρά 23χρονη περίοδο. Εἶναι πλέον ἀναμφισβήτητο ὅτι, σέ μιά ἐποχή ἀβεβαιότητος καί ἀναταραχῶν, ἡ Ὀρθόδοξος Αὐτοκέφαλος Ἐκκλησία τῆς Ἀλβανίας, μέ τήν παρουσία της καί τίς πολύπλευρες κοινωνικές πρωτοβουλίες της, τόνωσε τήν πίστη, τήν ἀγάπη καί τήν ἐλπίδα τοῦ Ὀρθοδόξου λαοῦ καί, γενικώτερα, τῆς ἀλβανικῆς κοινωνίας. Μέ τή δράση της, συνέβαλε οὐσιαστικά, σέ μιά κρίσιμη ἱστορική περίοδο, στήν εὐρύτερη ἀνοικοδόμηση, στήν πνευματική καί κοινωνική ἀνάπτυξη τῆς Ἀλβανίας.
2. Ἐμφανέστατο σύμβολο τῆς ἐπίπονης ἐκ θεμελίων ἀνοικοδομήσεως τῆς Ὀρθοδόξου Αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας τῆς Ἀλανίας, σέ ὅλους τούς τομεῖς, ἀποτελεῖ ὁ νέος αὐτός Καθεδρικός ναός. Ἡ γενική σύλληψη τῆς ἀρχιτεκτονικῆς του συνυφαίνεται μέ πολλούς συμβολισμούς ἀπό τήν Ὀρθόδοξη Παράδοση. Πηγή ἐμπνεύσεως ὑπῆρξε τό ἐπιβλητικό ἐπίτευγμα τῆς Ὀρθοδόξου ἀρχιτεκτονικῆς, ἡ Ἁγία Σοφία, μέ ἀναζήτηση νέου τρόπου ἐκφράσεως, βασισμένου στή σύγχρονη τεχνολογία. Ὁ ναός στηρίζεται σέ τέσσερεις πυλῶνες, οἱ ὁποῖοι σχηματίζουν σταυρό. Ἐπάνω σ᾽ αὐτόν ὑψώνεται ὁ τροῦλλος μέ 52 παράθυρα, σύμβολο τῶν ἑβδομάδων τοῦ ἔτους· καί στήν κορυφή του δεσπόζει τό ψηφιδωτό τοῦ Παντοκράτορος, πού συνδέει τόν κτιστό χρόνο μέ τήν αἰωνιότητα.
Στήν κόγχη τοῦ Ἱεροῦ, ἕνα ἀκόμη μεγάλο ψηφιδωτό ἀναφέρεται στόν παγκόσμιο θρίαμβο τοῦ Ἀναστάντος, στήν ἐντολή καί ὑπόσχεση μέ τήν ὁποία κλείνει τό κατά Ματθαῖον Εὐαγγέλιο: “Ἐδόθη μοι πᾶσα ἐξουσία ἐν οὐρανῷ καί ἐπί γῆς. Πορευθέντες οὖν μαθητεύσατε πάντα τά ἔθνη … Καί ἰδού ἐγώ μεθ᾽ ὑμῶν εἰμι πάσας τάς ἡμέρας ἕως τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος” (Ματθ. 28:19-20). Ἡ ὅλη παράσταση σχετίζεται μέ τό ἱεραποστολικό νέο ξεκίνημα πού ἄρχισε στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία πρίν ἀπό μισό περίπου αἰώνα. (Ἡ ἁγιογράφηση προβλέπεται νά συμπληρωθεῖ μέ τόν Μυστικό Δεῖπνο καί ἄλλες παραστάσεις).
Στό σημεῖο αὐτό, ἐπιτρέψατέ μου μία παρένθεση. Πρό ὀλίγων ἡμερῶν, συμπληρώθηκαν πενήντα χρόνια ἀπό τήν χειροτονία τοῦ ὁμιλοῦντος εἰς πρεσβύτερον (24 Μαΐου 1964) καί τήν αὐθημερόν ἀναχώρησή του γιά τήν Ἀφρική. Ἦταν ἐκπρόσωπος μιᾶς νεανικῆς ὁμάδος πού ποθοῦσε τήν ἀναζωπύρωση τῆς Ὀρθοδόξου Ἐξωτερικῆς Ἱεραποστολῆς καί πού ἤθελε, ὑπακούοντας στήν τελευταία ἐντολή τοῦ Ἀναστάντος “Πορευθέντες …”, νά πορευθεῖ σέ νέα σύνορα, γιά νά μεταφέρει τό μήνυμα τῆς Ἀναστάσεως σέ ἀνθρώπους ἀδικημένους, πού διψοῦσαν τήν ἀλήθεια τοῦ Εὐαγγελίου. Πολύ ἀργότερα ἀπό τήν Ἀφρική, ἀκολούθησε τό κάλεσμα γιά μιά ἄλλη πορεία, στήν πληγωμένη ἀπό τόν ἀθεϊστικό διωγμό Ἀλβανία.
Στή δυτική ὄψη τοῦ Καθεδρικοῦ, ἡ κεντρική του εἴσοδος θυμίζει ἀνοικτή ἀγκαλιά, πού, σιωπηλά, ἀπευθύνει τήν πρόσκληση τοῦ Οἰκοδεσπότου Χριστοῦ “Δεῦτε πρός με πάντες οἱ κοπιῶντες καί πεφορτισμένοι κἀγώ ἀναπαύσω ὑμᾶς” (Μτ 11:28). Μιά πρόσκληση πού συνοψίζει τό μήνυμα τῆς ἀποστολῆς μας.
Ἕνας φωτεινός γαλάζιος ὑαλοπίνακας, παραπέμπει στό οὐράνιο τόξο, σημάδι εἰρήνης καί ἐλπίδος μετά τόν κατακλυσμό. Ἐπάνω ἀπό τήν κεντρική εἴσοδο, ὑψώνεται ἕνας ὀρειχάλκινος σταυρός, περιβαλλόμενος ἀπό δύο στάχυα, σύμβολο τῆς θυσιαστικῆς ἀγάπης καί τῆς ἀφιερώσεως, ὅπως τήν προσδιόρισε ὁ Χριστός πρό τοῦ Πάθους Του: “Ἐάν μή ὁ κόκκος τοῦ σίτου πεσῶν εἰς τήν γῆν ἀποθάνῃ οὗτος μόνος μένει· ἐάν δέ ἀποθάνῃ, πολύν καρπόν φέρει” (Ἰω. 12:24). Καθοριστικός στίχος τῆς ὄλης πορείας.
Ὅσο γιά τό κωδωνοστάσιο, οἱ τέσσερεις πασχαλινές λαμπάδες παραπέμπουν στούς τέσσερεις Εὐαγγελιστές, οἱ ὁποῖοιἀναγγέλλουν τήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ. Τό μικρό παρεκκλήσιο τῆς Γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ ὑπενθυμίζει ὅτι ὅλα ξεκίνησαν ἀπό τήν ταπείνωση καί τήν ἀγάπη τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Λόγου. Ὁ Καθεδρικός περιστοιχίζεται ἀπό τό Συνοδικό καί τό Πολιτιστικό Κέντρο, ὑπογραμμίζοντας τήν πεποίθησή μας ὅτι ὁ πολιτισμός συνδέεται ἄμεσα μέ τή ζωή τῆς Ἐκκλησίας. Ὅλα τονίζουν ὅτι στήν Ὀρθόδοξη παράδοση, ἀλληλοπεριχωροῦνται ἡ ἀλήθεια, ἡ ἀγάπη καί τό κάλλος.
Στήν πραγματοποίηση τῆς ἀνεγέρσεως τοῦ Καθεδρικοῦ αὐτοῦ Ναοῦ συνέβαλαν πολυάριθμοι ἐπώνυμοι καί ἀνώνυμοι: Κατ᾽ ἀρχήν, οἱ διατελέσαντες Πρωθυπουργοί τῆς Ἀλβανίας κατά τήν τελευταία δεκαετία. Πολλοί δωρητές καί συνεργάτες ἀπό διάφορες χῶρες. –Τά δίπτυχα προσευχῆς τοῦ Ναοῦ, περιλαμβάνουν ἑκατοντάδες ὀνόματα, ὅσων συνέβαλαν στήν ἀνέγερσή του. Ἡ εὐχαριστία μας πρός ὅλους αὐτούς παραμένει εἰλικρινής καί βαθὐτατη.
Ἐλπίζουμε ὅτι ὁ Καθεδρικός αὐτός Ναός θά ἀποτελέσει -ὅπως δεηθήκαμε στήν Ἀκολουθία τῶν Ἐγκαινίων- “λιμένα χειμαζομένων, ἰατρεῖον παθῶν, καταφύγιον ἀσθενῶν”, πηγή παρηγορίας, ἀγάπης καί ἐλπίδος, συμβάλλοντας στήν ἀνάπυξη μιᾶς δυναμικῆς λειτουργικῆς ζωῆς καί Ὀρθοδόξου πνευματικότητος. Καί ὅτι θά προσφέρει ἀδιάκοπη ἔμπνευση γιά τή “συνέχιση τῆς λειτουργίας μετά τή Λειτουργία”. Ὥστε ἡ καθημερινή μας ζωή νά μεταμορφώνεται σέ προσωπική Λειτουργία, ὅπου μέ δοξολογική διάθεση θά μοιραζόμαστε μέ τούς συνανθρώπους μας, ἔργῳ καί λόγῳ, τά δῶρα, πού μᾶς ἔχει χαρίσει ὁ Θεός.
3. Μέσα στά πλαίσια τῆς γενικῆς αὐτῆς χαρᾶς καί εὐλογίας, ἐπιβάλλεται νά προσέξουμε καί τό μυστικό μήνυμα, τό ὁποῖο ὁ Θεός στέλνει στόν καθένα μας προσωπικά μέ τήν εὐκαιρία αὐτή τῶν ἐγκαινίων: Τό χρἐος τοῦ προσωπικοῦ ἀνακαινισμοῦ τῆς ὑπάρξεώς μας, γιά νά εἴμαστε “ναοί Θεοῦ ζῶντος”.
Στόν λόγο του “Εἰς τήν καινήν Κυριακήν”, ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος συνυφαίνει τήν κλήση γιά ριζική ἀνανέωση τῶν πάντων, πού συντελεῖται μέ τήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ, μέ τό χρέος τοῦ χριστιανοῦ γιά ἀδιάκοπη ἀνανεωτική προσπάθεια. Τό βασικό του μήνυμα κορυφώνεται στήν ἀποστροφή: “Τά παρόντα ἐγκαίνια πνευματικῶς πανηγυρίσωμεν”. “Τά ἀρχαῖα παρῆλθεν· ἰδού γέγονε τά πάντα καινά”. “Τοῦτο τῇ ἑορτῇ καρποφόρησον, τήν καλήν ἀλλοίωσιν ἀλλοιώθητι”. “Ἐγκαινίζεσθε, ἀδελφοί· καί τόν παλαιόν ἄνθρωπον ἀπορρίψαντες, ἐν καινότητι ζωῆς πολιτεύεσθε”. “Οὕτως ἐγκαινίζεται ἄνθρωπος· οὕτω τιμάσθω ἡ τῶν ἐγκαινίων ἡμέρα”. `’Ἀνακαινίζου!”, παρακινεἰ τόν καθένα μας ἡ Ἐκκλησία. Καθιέρωσε μέ συνέπεια τή ζωή σου στόν Θεό τῆς ἀγάπης.
Τό μεγάλο ζητούμενο γιά κάθε πιστό, παραμένει, πῶς θά καταστοῦμε ναοί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος Ὄχι μέ γενικότητες καί ἀοριστίες, ἀλλά καλλιεργώντας τόν καρπό τοῦ Ἁγίου Πνεύματος στήν καθημερινότητά μας. Καί πῶς, μέ τή ζωή μας, θά εἴμαστε μάρτυρες τῆς δυνάμεως τοῦ Σταυροῦ καί τῆς χαρᾶς τῆς Ἀναστάσεως. Ἄς εὐχηθοῦμε ὁ ἕνας στόν ἄλλο, τό ὁλόλαμπρο ἀναστάσιμο φῶς νά καταυγάζει τήν ὕπαρξή μας, νά ἐνισχύει τήν πίστη μας στόν Σταυρωθέντα καί Ἀναστάντα Χριστό· καί νά στηρίζει τούς ἀγῶνες μας γιά τήν πνευματική πρόοδο τοῦ τόπου μας καί τοῦ κόσμου ὁλόκλήρου.
Ἄς δεηθοῦμε, ὁ Καθεδρικός αὐτός ναός νά καταστεῖ σύμβολο μιᾶς Ὀρθοδοξίας ἀνοικτῆς στόν σύγχρονο κόσμο· χῶρος, ὅπου θά βιώνεται καί θά κηρύσσεται τό μυστήριο τοῦ ἐν Τριάδι Θεοῦ, ἡ ἐν Χριστῷ θεία οἰκονομία διά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος· ἀληθινό φυτώριο πνευματικῆς καλλιεργείας πιστῶν μέ ἀναστάσιμη συνείδηση πού ἀγκαλιάζει ὅλη τήν Οἰκουμένη· καί ἀκτινοβολεῖ τήν ἀλήθεια, τή δύναμη καί τό κάλλος τῆς Ὀρθοδοξίας.
“Τῷ δέ δυναμένῳ ὑπέρ πάντα ποιῆσαι ὑπερεκπερισσοῦ, ὧν αἰτούμεθα ἤ νοοῦμεν, κατά τήν δύναμιν τήν ἐνεργουμένην ἐν ἡμῖν, αὐτῷ ἡ δόξα ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ εἰς πάσας τά γενεάς τοῦ αἰώνων. Ἀμήν”. (Ἐφεσ. 3:20-21)
Ο Μ Ι Λ Ι Α
ΤΗΣ Α.Θ.ΠΑΝΑΓΙΟΤΗΤΟΣ
ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ
κ.κ. ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΥ
ΚΑΤΑ ΤΑ ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΑΘΕΔΡΙΚΟΥ ΝΑΟΥ
ΤΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΤΙΡΑΝΩΝ
(1 Ἰουνίου 2014)
***
Ἐξοχώτατε κύριε Πρόεδρε τῆς Δημοκρατίας τῆς Ἀλβανίας,
Μακαριώτατε Ἀρχιεπίσκοπε Τιράνων, Δυρραχίου, Ἐμλπασὰν καὶ πάσης Ἀλβανίας, πεφιλημένε ἐν Χριστῷ Ἀδελφὲκαὶ συλλειτουργὲ κύριε Ἀναστάσιε,
Μακαριώτατοι καὶ τιμιώτατοι ἐν Χριστῷ ἀδελφοί, Προκαθήμενοι τῶν Ἁγιωτάτων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν Ἱεροσολύμων, Ρουμανίας, Κύπρου, Ἑλλάδος μετὰ τῶν τιμίων συνοδῶν Ὑμῶν,
Ἱερώτατοι καὶ Θεοφιλέστατοι ἐκπρόσωποι τῶν κατὰ τόπους Ἁγίων τοῦ Θεοῦ Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν,
Ἱερώτατοι καὶ Θεοφιλέστατοι ἅγιοι ἀδελφοί,
Λαὲ τοῦ Κυρίου περιούσιε καὶ εὐλογημένε,
Συνεκάλεσεν ἡμᾶς σήμερον ἐνταῦθα μέγα καὶ ἱστορικὸν γεγονός. Ἡ τελετὴ τῶν ἐγκαινίων τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως, ἡ ὁποία ἐπιβεβαιώνει καὶ τὴν ἀνάστασιν τῆς Ὀρθοδόξου Αὐτοκεφάλου ἐν Ἀλβανίᾳ Ἐκκλησίας. Οἱ πιστοὶ ὀρθόδοξοι χριστιανοὶ διακρινόμεθα διὰ τοῦ γεγονότος ὅτι πιστεύομεν εἰς τὴν ἀνάστασιν τῶν νεκρῶν, μὲ πρῶτον Ἀναστάντα τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν. Ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς ἀνέστη ἰδίᾳ δυνάμει καὶ συνανιστᾷ μετ᾿ Αὐτοῦ ὅλους τοὺς πιστούς,προσκαλεῖ δὲ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους ὅπως συμμετάσχουν εἰς τὴν ἀνάστασιν. Διὰ τοὺς μὴ πιστεύοντας εἰς τὸν Ἰησοῦν Χριστόν, ἡ ἀνάστασις φαίνεται μῦθος. Ἀλλ᾿ ἡμεῖς ἔχομεν τὴν ἐμπειρίαν τῆς ἀναστάσεως διὰ τῆς πείρας τῶν Ἁγίων, ἡ ὁποία εἶναι καὶ ἡ ἰδική μας βιωματικὴ πραγματικότης καὶ ἐμπειρία.
Ὑπὸ ἄλλην ἔννοιαν καὶ τὸ γεγονὸς ὅτι ἐνεκαινιάσαμεν σήμερον τὸν λαμπρὸν τοῦτον Ἱερὸν Ναὸν τῆς Ἀναστάσεως ἀποτελεῖ ἀπόδειξιν τοῦ ὅτι ἡ ἀνάστασιςεἶναι πραγματικότης, διότι ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία τῆς Ἀλβανίας, ἡ ἄλλοτε σχεδὸν νεκρὰ μετὰ τοὺς ἀθεϊστικοὺς διωγμούς, ἤδη εὑρίσκεται ζῶσα καὶ πλήρης ζωῆς καὶ δημιουργικότητος.
Τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον, ἡ Μήτηρ Ἐκκλησία Κωνσταντινου-πόλεως, γενικώτερον χαίρει βλέπουσα τὸθαῦμα τῆς ἀναγεννήσεως τῆς Ὀρθоδόξου ἐν Ἀλβανίᾳ Ἐκκλησίας καὶ συγχαίρει ἐκ βάθους καρδίας ὅλους ὅσοι συνετέλεσαν εἰς τὴν ἀνάστασιν αὐτῆς. Πρωτεργάτης, βεβαίως, ὑπῆρξεν ὁ πολύπειρος καὶ πλήρης ἐνθέου ζήλου καὶ ἀγάπης Μακαριώτατος Ἀρχιεπίσκοπος Τιράνων, Δυρραχίου, Ἐλμπασὰν καὶ πάσης Ἀλβανίας κύριος Ἀναστάσιος. Συνεργοὶ δὲ αὐτοῦ πλῆθος πολὺ ζηλωτῶν κληρικῶν καὶ πιστῶν, ἀνωνύμων καὶ ἐπωνύμων, γνωστῶν καὶ τῶν πολλῶν ἀγνώστων.
Κίνητρον ὅλων αὐτῶν ὑπῆρξεν ἡ ἐπιθυμία των νὰ ἀναγγείλουν εἰς τὸν κόσμον τὴν ἀγάπην τοῦ Θεοῦ διὰ τὸν ἄνθρωπον, συμφώνως πρὸς τὴν ἐντολὴν τοῦ Κυρίου: «Ἔσεσθέ μοι μάρτυρες ἐν πάσῃ τῇ οἰκουμένῃ καὶ ἕως ἐσχάτου τῆς γῆς».Διότι, τί ἄλλο πράττει ἡ Ἐκκλησία ἀπὸ τὸ νὰ μαρτυρῇ συνεχῶς πρὸς πᾶσαν κατεύθυνσιν τὴν ἀγάπην τοῦ Θεοῦ διὰ τὸν ἄνθρωπον καὶ νὰ φανερώνῃ τὸ Εὐαγγέλιον;Νὰ μεταφέρῃ τὴν εὐχάριστον δηλαδὴ εἴδησιν ὅτι ὁ Θεὸς ἐφανερώθη ἐν σαρκὶ καὶ προσφέρει τὴν εἰρήνην καὶ τὴν ἀγάπην ὡς τὰ ἀνυπέρβλητα δῶρα πρὸς τοὺς ἀνθρώπους;
Πρόκειται περὶμαρτυρίας, ἡ ὁποία γίνεται δεκτὴ ἐλευθέρως ἢ ἀπορρίπτεται ἐλευθέρως κατ᾿ ἐπιλογὴν ἑκάστου προσώπου. Ἡ Ἐκκλησία καὶ οἱ χριστιανοὶ εἰς οὐδένα ἐπιβάλλουν νὰ ἀποδεχθῇ τὴν μαρτυρίαν των περὶ τῆς ἀληθείας. Καὶ ὅμως ἐδιώχθησαν κατὰ τὸ παρελθὸν σκληρῶς καὶ ἀνελεήτως, ὡς ἐὰν προέτειναν καὶ ἐκήρυττον εἰς τὴν κοινωνίαν ἐπιζημίους θεωρίας. Ἐδιώχθησαν οἱ εἰρηνοποιοί, ἐσυκοφαντήθησαν οἱ φιλάνθρωποι καὶ οἱ δίκαιοι καὶ πολλάκις καὶ ἀνίδεοι διὰτὰ τεκταινόμενα «κρυφῇ» ὑπὸ τῶν ἐχόντων καὶ φερόντων τὴνἐξουσίαν, ἐπεκρίθησαν καὶ ἀπερρίφθησαν τὰ κηρύγματα τῆς ἀγάπης. Ἐν τούτοις, οἱ χριστιανοὶ ἐξακολουθοῦμεν νὰ μαρτυρῶμεν τὰς αἰωνίους ἀληθείας ὅτι ἡ ἀνεξάντλητος χαρὰ ὑπάρχει ἐν τῷ Χριστῷ, ὁ Ὁποῖος παρέχει εἰς τὰς καρδίας τῶν πιστῶν εἰρήνην τὴν πνευματικήν, οὐδέποτε ἐκπίπτουσαν καὶ αἰρομένην.
Σκοπὸς τῆς μαρτυρίας μας εἶναι ἡ συμμετοχὴ τῶν συνανθρώπων μας εἰς τὴν χαράν μας. Πιστεύοντες εἰς τὸν Λόγον τοῦ Κυρίου «μακάριόν ἐστι μᾶλλον διδόναι ἢ λαμβάνειν» (Πραξ. κ΄,35-36),δίδομεν ἀνιδιοτελῶς τὴν μαρτυρίαν μας περὶ τοῦ ὅτι ἡ χαρὰ καὶ ἡ εἰρήνη ὑπάρχει ἐν τῷ Χριστῷ. Ἡ προσφορὰ δὲ τῶν χριστιανῶν δὲν ἐξαντλεῖται εἰς τοὺς λόγους, ἀλλὰ πραγματοποιεῖται καὶ διὰ τῆς προσφορᾶς τῶν ἀπαραιτήτων ὑλικῶν ἀγαθῶν καὶ ὑπηρεσιῶν πρὸς τοὺς ἔχοντας ἀνάγκην. Τρανὴ ἀπόδειξις τούτου, τὰ καλὰ καὶ μεγάλης χρησιμότητος φιλανθρωπικά, ἐκπαιδευτικὰ καὶ ἐν γένει κοινωφελῆ ἔργα, τὰ ὁποῖα ἡ ἀναγεννηθεῖσα ἐκ τῆς τέφρας Ὀρθόδοξος ἐν Ἀλβανίᾳ Αὐτοκέφαλος Ἐκκλησία διὰτῆς Ὑμετέρας τετιμημένης Μακαριότητος, ἀδελφὲ Ἀναστάσιε, προσέφερεν εἰς τὸν λαὸν παρὰ τὰ ὀλίγα διαθέσιμα μέσα.
Ἡ ἱστορία, ἄλλωστε, ἐπιβεβαιώνει ὅτι ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία ἐμπνέεται πάντοτε ἀπὸ τὴν ἐπιθυμίαν τῆς προσφορᾶς καὶ πάντοτε προσφέρει, ἀκόμη καὶ καθ᾿ ὑπέρβασιν τῶν δυνατοτήτων της, διότι χαίρει μὲ τὴν χαρὰν τοῦ ἄλλου καὶ ἐπιδιώκει νὰ χαίρῃ διὰ τῆς προσφορᾶς τῆς χαρᾶς εἰς τοὺς συνανθρώπους μας. Δὲν μετρᾷ ὀπαδούς, δὲν καταγράφει ὑλικὰ ἀποκτήματα, χαίρει σκορπίζουσα χαρὰν καὶ ἀνακούφισιν καὶ προσκαλεῖ τοὺς κοπιῶντας καὶ τοὺς πεφορτισμένους νὰ προσέλθουν πρὸς τὸν Χριστὸν διὰ νὰ λάβουν ἀνάπαυσιν ἐκ τῶν μυρίων κόπων καὶ τῶν δεινῶν ζωῆς.
***
Ἡ ἐν Ἀλβανίᾳ παροικοῦσα Ὀρθόδοξος ἀδελφὴ Ἐκκλησία ἐδιώχθη κατὰ τὸ παρελθὸν μέχρι τελείου ἀφανισμοῦ. Μετὰτὴνἐσχάτην ἔνδειάν τηςἦλθεν ἡ ἀνόρθωσιςκαὶ ἡ λύτρωσις. Μετὰτὴνδοκιμασίαν ἡ ἐπιβράβευσις.
Δοξάζομεν καὶ εὐχαριστοῦμεν ἐκ βάθους καρδίας τὸν Κύριον τῆς Χάριτος, τοῦ Ἐλέουςκαὶ τῶν Οἰκτιρμῶνκαὶ πάσης Παρακλήσεως, διότι ηὐδόκησε διὰτοῦ ἀποστολικοῦ ζήλου τῆς Ὑμετέρας λίαν ἡμῖν ἀγαπητῆς Μακαριότητος, ἀδελφὲ ἅγιε Τιράνων κύριε Ἀναστάσιε, καὶ τῆς προθύμου συνεργίας πολλῶν ἐπωνύμων καὶ ἀνωνύμων, ἀφανῶν ἐν πολλοῖς ἐργατῶν τοῦ Εὐαγγελίου, νὰἀναστήσῃ ἐκ τῆς τέφραςτὴν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν τῆς Ἀλβανίας καὶ νὰ ἀποκαταστήσῃ αὐτὴν εἰς τήν «ἀρχαίαν δόξαν», λαμπρὰν καὶ σφριγῶσαν εἰς τὴν χορείαν τῶν αὐτοκεφάλων ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν.
Τὰ ἀποτελέσματα τῆς ἀνιδιοτελοῦς καὶ ἀπεριορίστου ἀγάπης πρὸς πάντας, τὴν ὁποίαν ἐπέδειξε καὶ ἐπιδεικνύει ἡ Ὑμετέρα Μακαριότης ἀπὸ τῆς πρώτης ἀρχῆς τῆς ἀποστολῆς ὑπὸ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καὶ τῆς ἀφίξεως αὐτῆς εἰς Ἀλβανίαν ὑπὸτὴν ἰδιότητα τοῦ Ἐξάρχου τοῦ ἀοιδίμου Πατριάρχου Δημητρίου καὶ ἐν συνεχείᾳ, μετὰἓν ἔτος ἀκριβῶς, ὡς πρωτοδιακόνου εὐθύνηςκαὶἱεραποστόλου, στοιχοῦντος τῷ παραδείγματι καὶ τῇ πορείᾳ εἰς τοὺς ἱεροὺς τούτους χώρους Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ καὶ αἴροντος καθ᾿ ἡμέραν ἐπὶτέταρτον αἰῶνος τὸνσταυρὸν τοῦ μαρτυρίουκαὶ τῆς μαρτυρίας, ἀποτελοῦν ἤδη μίαν πρόγευσιν τῆς ἀναστάσεως. Εἶναι μία ἀναστάσιμος ἐμπειρία: Ἡμεῖς ἐν τῷ Οἰκουμενικῷ Πατριαρχείῳ οἴδαμεν ὅτι μεταβέβηκεν ἡ Ὀρθόδοξος ἐν Ἀλβανίᾳ ὁλκὰς ἐκ τοῦ θανάτου εἰς τὴν ζωήν, διότι Ὑμεῖς, Μακαριώτατε,ἠγαπήσατε ἀληθῶς τοὺς ἀδελφούς. Ἄλλωστε, «ὁ μὴ ἀγαπῶν τὸν ἀδελφὸν μένει ἐν τῷ θανάτῳ» (Α΄Ἰω. γ΄,15).
***
ΑὐτὴντὴνἀνάστασιντῆςὈρθοδόξουἐνἈλβανίᾳἘκκλησίαςγευόμεθασήμερονκαὶἡμεῖςπάντες. Ἐκ μέρους τῶν ἀδελφῶν Προκαθημένων τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν ἀλλὰκαὶ παντὸς τοῦ κλήρου καὶ τοῦ λαοῦ, συγχαίρομεν ὀφειλετικῶςτὴν Ὑμετέραν Μακαριότητα καὶχρεωστικῶς εὐχαριστοῦμεν Αὐτὴν ὄχι μόνον διὰτὸθαυμαστὸν ἔργον, τὸ ὁποῖον χάριτι Θεοῦ ἐπετέλεσε κατὰ τὸ παριππεῦσαν διάστημα τῆς εὐκλεοῦς πρωθιεραρχικῆς αὐτῆς διακονίας ἐν Ἀλβανίᾳ, ἀλλὰκαὶδιὰτὴν πρὸ ὀλίγων ἡμερῶν, τὴν 24ην Μαΐου, συμπλήρωσιν μιᾶς ὁλοκλήρου πεντηκονταετίας καρποφόρου διακονίας εἰς τὸν ἐκκλησιαστικὸν ἀγρόν, μετὰτὴν εἰς πρεσβύτερον χειροτονίαν αὐτῆς, καὶ μιᾶς τεσσαρακονταετίας ἀπὸ τῆς ἐκκινήσεως τοῦ λαμπροῦ ἱεραποστολικοῦ ἔργου αὐτῆς εἰς τὴνἤπειρον τῆς Ἀφρικῆς.
Ἡ μαρτυρίαδὲν εἶναι μόνον τὰ Ἐγκαίνια τοῦ περικαλλοῦς τούτου Ἱεροῦ Καθεδρικοῦ Ναοῦ. Εἶναι καὶ ἡ ἐκ βάθρων ἀνοικοδόμησις καὶ ἀνακαίνισις τοσούτων, πέραν τῶν 150, ἀνὰτὴν Ἀλβανικὴν ἐπικράτειανἹερῶν Ναῶν καὶ Ἱερῶν Μονῶν, ἡ ἵδρυσις Ὀρφανοτροφείων, Παιδικῶν Σταθμῶν καὶ Σχολείων τῆς Ἐκκλησίας, ἰδίᾳ δὲ τῆς Θεολογικῆς Ἀκαδημίας τοῦ Ἁγίου Ἱερομάρτυρος Βλασίου ἐν Δυρραχίῳ διὰτὴν κατάρτισιν τῶν ὑποψηφίων κληρικῶν καὶτὴν καλλιέργειαν τῆς ἱερᾶς ἐπιστήμης τῆς Θεολογίας, ἡ σύστασις τοῦ ἀρτίως ἐξωπλισμένου πολυωρόφου πολυδυνάμου Ἰατρικοῦ Κέντρου, τὸ ὁποῖον προκαλεῖ θαυμασμὸν εἰς πάντας, ὡς καὶ διαφόρων ἰατρικῶν μονάδων κατὰ τόπους, τὸ πολυεπίπεδον ἐκδοτικὸνκαὶ μεταφραστικὸν ἔργον, ἡ συστηματικὴ ὀργάνωσις τῆς κατηχήσεως τοῦ λαοῦ διὰτῆς λειτουργούσης Κατηχητικῆς Σχολῆς, ἡ λειτουργία τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ συγκροτήματος ἐργαστηρίων «Ναζαρέτ» καὶ τόσα ἄλλα ἀγαθὰκαὶ καλὰ ἔργα, μαρτυροῦντατὴν μέριμναν τῆς Ἐκκλησίας εἰς ὅλας τὰς ἐκφάνσεις τῆς ζωῆς τοῦ λαοῦ.
***
Ἰδιαιτέρως, ὅμως, ὀφείλομεν ὡς Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης καὶ ἐκπρόσωπος τῆς Ἐκκλησίας τοῦ διαλόγου, τῆςεἰρήνηςκαὶ τῆς εὐδοκίας, νὰ μνημονεύσωμεν ὡς ἓν τῶν μεγάλων ἐπιτευγμάτων Σας, Μακαριώτατε,τὴνκαλλιέργειαν κλίματος συνδιαλλαγῆς, συνεργασίας καὶ ἁρμονικῆς συμβιώσεως μεταξὺ ὅλων τῶν μερίδων τοῦ Ἀλβανικοῦ λαοῦ, ὥστε ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία τῆς Ἀλβανίας, ὡς ὤφειλε, νὰ εἶναι ὁ ἑνωτικὸς σύνδεσμοςκαὶδυναμικὸν στοιχεῖον προόδου τῆς Χώρας. Τὸ κλῖμα τοῦτο συνδιαλλαγῆς, συνεργασίαςκαὶδιαλόγου ἐκαλλιεργήσατε ἀπ᾿ ἀρχῆς, οὐχὶ ἄνευ κόπων λόγῳ ἐρριζωμένων προκαταλήψεων καὶ ἀντιθέσεων, καὶ ἐπετύχετε τὴν ἐπανένωσιν διεστώτων καὶτὴν ἐν ἁρμονίᾳ συνεργασίαν μετὰ πάντων, ἐπὶ τῷ εὐρυτέρῳ κοινῷ ἀγαθῷ.
Σήμερον, λοιπόν, ἑορτὴν τῶν Τριακοσίων Δέκα καὶ Ὀκτὼ Πατέρων, τῶν κηρυξάντων τὴν ἀλήθειαν τῆς Ὀρθοδοξίας εἰς τὴν Πρώτην Οἰκουμενικὴν Σύνοδον ἐν Νικαίᾳ τῆς Βιθυνίας, καὶ ἀπ᾿ αὐτῆς πρὸςτὴν οἰκουμένην πᾶσαν, καὶ συγχρόνως μνήμην τοῦ ἁγίου μάρτυρος Ἰουστίνου τοῦ Φιλοσόφου, ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία τῆς Ἀλβανίας ἔχει τὴν ἰδικήν της ἡμέραν Κυρίου: τὴν ἡμέραν τῆς Ἀναστάσεως αὐτῆς, σφραγιζομένην διὰ τῶν Ἐγκαινίων τοῦ Ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως. Ὅπως ὁ Κύριος ἐξῆλθε νικητὴς ἐκ τοῦ τάφου καὶ ἐσκόρπισεν εἰς τὴν οἰκουμένην τὰς ἀκτῖνας τοῦ φωτὸς τῆς Ἀναστάσεώς Του, οὕτω καὶ ἡ Ἐκκλησία αὕτη ἐξῆλθε νικήτρια ἐκ τῆς μακρᾶς περιόδου τῆς δοκιμασίας καὶ τοῦ πειρασμοῦ, καθ᾿ ἣν εὑρίσκετο κεκλεισμένη ὡσεί «εἰς τάφον».
Καὶ νῦν, διὰ τοῦ περικαλλοῦς τούτου Ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως καὶ δι᾿ ὅλων τῶν ἀνεγερθέντων ἢ ἐκ βάθρων ἀνακαινισθέντων Ἱερῶν Ναῶν της, ἀλλ᾿ ἰδιαιτέρως διὰτῶν ἐμψύχων ναῶν τῶν πιστῶν της, σκορπίζει τὸ φῶς τῆς νίκης κατὰ τοῦ σκότους καὶ τοῦ θανάτου, ὁ δὲ Καθεδρικὸς οὗτος Ναὸς θὰ μαρτυρῇ ἐσαεὶ ὅτι «πύλαι ᾅδου οὐ κατισχύσουσιν αὐτῆς» (Ματθ. ις΄, 18-19).
***
«Πάντων τῶν Ἁγίων μνημονεύσαντες», ἐν τῇ τελέσει τῆς ἀναιμάκτου Θείας Λατρείας καὶ ἐν τῇ «κλάσει τοῦ Ἄρτου», καὶ μάλιστα τῶν ἀπ᾿ ἀρχῆς καὶ μέχρις τῶν ἐσχάτων Ἁγίων προστατῶν καὶ μαρτύρων τῆς τοπικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς Ἀλβανίας, ἀπὸ τῶν Ἱερομαρτύρων Ἐλευθερίου καὶ Βλασίου τῶν πρώτων χριστιανικῶν αἰώνων, τοῦ ἐν Δυρραχίῳ Ἁγίου Ἀστείου, τοῦ Ἁγίου Βασιλέως Ἰωάννου Βλαδιμήρου, τοῦ νεομάρτυρος Ἁγίου Νικοδήμου ἐξ Ἐλμπασάν, μέχρι καὶ τοῦ μεγάλου ἰσαποστόλου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ, ἑαυτοὺςκαὶ ἀλλήλους καὶ πᾶσαν τὴν ζωὴν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς Ἀλβανίας Χριστῷ τῷ Θεῷ παρατιθέμεθα. Αὐτῶν τὰς πρεσβείας καὶτὴν βοήθειαν ἐπικαλούμεθα πρὸς στερέωσιν τοῦ Ἱεροῦ τούτου Ναοῦ καὶ τῆς ἁγίας Ὀρθοδόξου ἐν Ἀλβανίᾳ Ἐκκλησίας εἰς αἰῶνας αἰώνων.
Ὁ Ἱερὸς Ναὸς τόν ὁποῖον ἐνεκαινιάσαμεν σήμερον εἶναι καταφυγὴ διὰ πάντα ἄνθρωπον∙ πάροχος ζωῆς καὶ ἐμπνεύσεως καλῶν ἔργων, ὑπηρέτης τοῦ ἀνθρώπου, μήτηρστοργική, ἰατρὸς καὶπροστάτης, ἐλευθερωτὴς ἀπὸψυχικὰς αἰχμαλωσίας, μάρτυς τῆς ἀληθείας, ὁδοδείκτης τῆς πορείας πρὸς τὴν χαρὰν καὶ τὴν αἰωνιότητα.
Συγχαίρομεν τὴν Ὑμετέραν ἐρίτιμον Ἐξοχότητα, κύριε Πρόεδρε τῆς Δημοκρατίας, τὴν ἔντιμον Κυβέρνησιν τῆς Ἀλβανίας καὶ πάντας τοὺς κατοίκους αὐτῆς διὰ τὸ ἀπόκτημα τοῦτο, διὰ τὸν ἐγκαινισθέντα Ἱερὸν τοῦτον Ναόν, διότι αἱ ἐξ αὐτοῦ ἐκπεμπόμεναι ἀκτῖνες φωτὸςκαὶἀγάπης, ἑνότητος καὶἀδελφοσύνης, ἀπευθύνονται πρὸς πάντας καὶ ὠφελοῦν πάντας ἄνευ οὐδεμιᾶς διακρίσεως.
Ἐπιδαψιλεύομεν εἰς ἅπαντας τοὺς συνεργοὺς τοῦ καλοῦ τούτου ἔργου τὴν ἀπὸ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου εὐαρέσκειαν καὶ ὁλόθυμον τὴν πατρικὴν καὶ Πατριαρχικήν μας εὐλογίαν καὶ εὐχόμεθα ὁλοψύχως ὅπως ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ εὐεργετῇ ὅλους τοὺς κατοίκους τῆς Χώρας ταύτης καὶ τὸν κόσμον ἅπαντα. Ἀμήν.
