Συνεισφορά στον Πολιτισμό.
Παράλληλα με τις προσπάθειες για την εκ θεμελίων ανασύσταση των κατεστραμμένων ολοκληρωτικά από τον 46-ετή αθεϊστικό διωγμό, εκκλησιαστικών διωγμών, η Ορθόδοξος Αυτοκέφαλος Εκκλησία της Αλβανίας καταβάλλει συστηματικές προσπάθειες και στον χώρο του πολιτισμού. Στο δύσκολο στάδιο της ανάκαμψής της, η Αλβανία έπρεπε να προβάλλει τις ρίζες της πολιτισμικής της παράδοσης, έμπνευση και δύναμη για να προχωρήσει πιο μπροστά και να προοδεύσει.
Η χριστιανική Τέχνη και ο πολιτισμός γενικότερα που έχουν καλλιεργηθεί στη χώρα και έχει αντέξει στις αλλεπάλληλες επιθέσεις και μπόρες συνιστά ανεκτίμητο και αναντικατάστατο στοιχείο της συνείδησης, αλλά και της υποσυνείδησης του αλβανικού λαού. Ακόμα και σε περιόδους κρίσεων, η Ορθόδοξη Εκκλησία κατέβαλε προσπάθειες για τη διάσωση αυτών των αξιών, στηρίζοντας επιστημονικές μελέτες, συγκεντρώνοντας πόρους και συντηρώντας τα διατηρητέα με το ενδιαφέρον της και την αναστήλωση των χριστιανικών πολιτιστικών μνημείων, εκκλησίες και μοναστήρια.
α) Καλλιέργεια της εκκλησιαστικής τέχνης.
Ιστορικά, η Αλβανία έχει συμμετάσχει ενεργά στην εν γένει δημιουργικότητα της Βυζαντινής αυτοκρατορίας και της διαφύλαξης των ιερών αντικειμένων του παγκόσμιου πολιτισμού. Αντικείμενα της βυζαντινής Τέχνης, όπως εικόνες, ψηφιδωτά, τέμπλα , ιερά σκεύη κ. ά., ή μουσική, χειρόγραφα, έχουν μια μάνα που τα γέννησε και η οποία είναι η Εκκλησία. Δεν δημιουργήθηκαν από αδιάφορους καλλιτέχνες. Δημιουργήθηκαν για λατρευτικούς σκοπούς, για χρήση στη θρησκευτική ζωή και τη στήριξη του λαού. Αυτά τα σημαντικά στοιχεία του ορθόδοξου πολιτισμού επανήλθαν στο φως, μετά από μακρά περίοδο σιωπής, μετά τη δεκαετία του ’90. Μάλιστα, η αλβανική πολιτεία και ο αλβανικός πολιτισμός έγιναν γνωστοί στον κόσμο και καυχιόνται δι’ αυτών, προβάλλοντας την πολιτισμική τους εικόνα δίπλα στους άλλους πολιτισμούς.
Δημιουργία, αναστήλωση και συντήρηση μνημείων και έργων της εκκλησιαστικής Τέχνης. Εδώ και αρκετά χρόνια η Εκκλησία μας έχει ιδρύσει τον τομέα δημιουργίας, αναστήλωσης και συντήρησης μνημείων και έργων της εκκλησιαστικής τέχνης. Μέσω του Πυρήνα Πολιτιστικής Κληρονομιάς, ο οποίος ασχολείται με τη μελέτη και αναστήλωση των ορθόδοξων χώρων λατρείας, οι οποίοι είναι ταυτόχρονα και εθνικά πολιτισμικά μνημεία, έχουν αναστηλωθεί 70 εκκλησίες και μοναστήρια, με επενδύσεις που φτάνουν σήμερα γύρω τα 8 εκατομμύρια ευρώ, όλα εξασφαλισμένα από τον Αρχιεπίσκοπο Αναστάσιο. Εντός αυτού του αναστηλωτικού πλαισίου μεγάλο έργο έχει προσφέρει το εργαστήριο αναστήλωσης –συντήρησης της Εκκλησίας, το οποίο έχει αναστηλώσει μεγάλο αριθμό έργων τέχνης.
Υπάρχει ειδική μέριμνα για την κατάρτιση και ανάδειξη μιας νέας γενιάς ντόπιων καλλιτεχνών, ένα φυτώριο που θα συμβάλλει στην αναβίωση της ορθόδοξης παράδοσης στην εικονογραφία, την ξυλογλυπτική κ.τ.λ. Τα ατελιέ των εικόνων, των τοιχογραφιών, των ψηφιδωτών και της ξυλογλυπτικής (τέμπλων) καθιστούν δυνατή τη συνέχιση της παράδοσης στα νέα έργα αυτών των καλλιτεχνών προς κάλυψη πολλαπλών αναγκών στη λατρευτική ζωή των ορθοδόξων. Επίσης, η Εκκλησία μας λειτουργεί δύο τμήματα στο ΙΕΚ “Πνοή αγάπης”, δύο τμήματα που σχετίζονται με την τέχνη, το τμήμα αναστήλωσης εικόνων και αυτό της εικονογραφίας. Τα τμήματα συνεργάζονται στενά με τα εργαστήρια αναστήλωσης, συντήρησης και εικονογραφίας στο εργαστηριακό συγκρότημα Ναζαρέτ.
Εκκλησιαστικές χορωδίες. Με τις εκκλησιαστικές χορωδίες η Εκκλησία μας προβάλλει και παρουσιάζει τον από αιώνων θησαυρό της στον χώρο της μουσικής. Η εκκλησιαστική χορωδία “Ιωάννης Κουκουζέλης” της Ορθοδόξου Αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Αλβανίας ιδρύθηκε στα Τίρανα το 1995. Μέλη της είναι κυρίως ορθόδοξοι νεολαίοι, απόφοιτοι της Θεολογικής Ακαδημίας “Ανάστασις του Χριστού”, Αγίου Βλασίου Δυρραχίου, ή των αλλεπάλληλων φροντιστηρίων βυζαντινής μουσικής στα Τίρανα. Ορισμένοι εξ αυτών έχουν σπουδάσει βυζαντινή μουσική στο εξωτερικό. Διευθυντής της χορωδίας είναι ο ιερομόναχος αγιορείτης π. Ιουστίνος, ο οποίος προσφέρει τις υπηρεσίες του στην Εκκλησία μας από το 1992.
Έχει προβεί επίσης και σε διάφορες ηχογραφήσεις και έχει κυκλοφορήσει επτά CD με εκκλησιαστικούς ύμνους στην αλβανική και έχει συμμετάσχει σε ειδική εκπομπή στην Αλβανική Τηλεόραση. Εκτός από τους ψάλτες απ’ όλες τις γενιές, έχουν συσταθεί σε όλη την χώρα πολλές εκκλησιαστικές χορωδίες, όχι μόνο υζαντινής, αλλά και ευρωπαϊκής μουσικής, όπως στα Τίρανα, την Κορυτσά και άλλου. Οι χορωδίες έχουν λάβει μέρος επίσης σε συναυλίες εντός της χώρας, αλλά λαο στο εξωτερικό.
Τα βυζαντινά και μεταβυζαντινά χειρόγραφα στην Αλβανία, τα οποία ανήκουν ακόμα στην ιδιοκτησία του κράτους, παρουσιάστηκαν σε μια μοναδική έκθεση που έλαβε χώρα το 2010 από τη Γενική Διεύθυνση Αρχείων, το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού, το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης και την Ορθόδοξο Αυτοκέφαλο Εκκλησία της Αλβανίας υπό τη φροντίδα του τότε Πρωθυπουργού κ. Σαλί Μπερίσα. Στην έκθεση εκτέθηκαν 44 χειρόγραφοί κώδικες 6ου – 18ου αι., μεταξύ των οποίων και οι δύο γνωστοί κώδικες, Beratinus Purpureus 1 και Beratinus Purpureus 2, μέρος του Μητρώου Παγκόσμιας Μνήμης της UNESCO από το 2005. Εκτέθηκαν επίσης και 28 φωτογραφικοί πίνακες, οι οποίοι παρέπεμπαν με μεγαλύτερες λεπτομέρειες στο εσωτερικό των κωδίκων. Πρόκειται για αποδείξεις που επιβεβαιώνουν τη συμβολή των Αλβανών υπέρ του χριστιανισμού και του πολιτισμού. Περιέχουν επίσης και μια άλλη γλώσσα, με την οποία μαρτυρούν πώς οι Αλβανοί, η δική τους ελίτ, της φύλαξε και της παρέδωσε από γενιά σε γενιά. Η έκθεση αυτή χαρακτηρίστηκε ως ένα ωραίο διαβατήριο της Αλβανίας και των Αλβανών.
Παρόμοια έκθεση λειτούργησε και το 2003 στους χώρους της Πινακοθήκης Τιράνων, “Μινιατούρες κωδίκων της Αλβανίας”, στην οποία εκτέθηκαν περίτεχνες μικρογραφίες ορθόδοξων χειρογράφων που χρονολογούνται από τον 6ο αι.
β) Ντοκιμαντέρ και συμπόσια.
Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 20 ετών, η Ορθόδοξος Εκκλησία έχει χρηματοδοτήσει σημαντικές επιστημονικές εκδόσεις, ντοκιμαντέρ, εθνικά και διεθνή συμπόσια κ.τ.λ. Στο πλαίσιο του πολιτιστικού προγράμματος της Εκκλησίας, το 2001, στην αίθουσα του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου Τιράνων προβλήθηκε ένα αρκετά πετυχημένο ντοκιμαντέρ του γνωστού σκηνοθέτη Esat Musliu σε σενάριο του Moikom Zeqo, αφιερωμένο σε ένα από τις μεγαλύτερες μορφές του αλβανικού πολιτισμού, του Ονούφριου. Επίσης, έχουν γυριστεί κατά καιρούς ταινίες μικρού μήκους με επίκεντρο ιερούς ναούς και μοναστήρια, οι οποίες έχουν προβληθεί και στις οθόνες αλβανικών και ξένων τηλεοπτικών καναλιών.
Επίσης, η Εκκλησία μας, μόνη της ή συνεργαζόμενη, έχει διοργανώσει διάφορες εκδηλώσεις, συνέδρια, επιστημονικά και διαθρησκειακά συμπόσια. Μεταξύ άλλων αναφέρουμε την εκδήλωση “2000 χρόνια εκκλησιαστική τέχνη και πολιτισμό στην Αλβανία”, το οποίο έλαβε χώρα το 2000 στα Τίρανα, το Δ’ Διεθνές Συμπόσιο του κύκλου “Θρησκεία, Επιστήμη και Πειβάλλον” με θέμα: “Μια θάλασσα σε κίνδυνο, ένας στόχος κοινός ” (2002, Δυρράχιο), σε συνεργασία με το Οικουμενικό Πατριαρχείο και την Ευρωπαϊκή Ένωση, υπό τη φροντίδα του Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Επίσης, το Συνέδριο “Διεθνικές σχέσεις ανεξιθρησκία” σε συνεργασία με το Αλβανικό Ινστιτούτο Βαλκανικών Μελετών (Τίρανα, 2002), το επιστημονικό συνέδριο “Θρησκευτική ορολογία και αλβανική γλώσσα” που διοργάνωσε το Ινστιτούτο Γλωσσολογίας και Λογοτεχνίας της Ακαδημίας Επιστημών (2005). Επιπλέον, η Εκκλησία μας έχει συμβάλλει και χρηματοδοτήσει επιστημονικές εκδόσεις, εκθέσεις εικόνων, έργα που έχουν δουλέψει παιδιά κ.τ.λ.
γ) Ενεργός συμμετοχή στην έκθεση βιβλίου.
Η Εκκλησία μας υπήρξε παρούσα με τις εκδόσεις της σε κάθε έκθεση βιβλίου που διοργανώνεται κάθε χρόνο στα Τίρανα. Το μεγαλύτερο πολιτιστικό γεγονός σχετικά με το βιβλίο έχει στόχο την έκθεση και την ευρείας κλίμακα παρουσίαση των αλβανικών εκδόσεων, όπου ξεχωριστεί θέση κατέχουν οι θρησκευτικές εκδόσεις. Εδώ και αρκετά χρόνια η έκθεση βιβλίου χρησιμεύει ως ο σπουδαιότερος χώρος συνάντησης γνωστών και νέων δημιουργών. Εδώ εκτίθενται και οι εκδόσεις της Εκκλησίας μας. Εκτός από τα βιβλία που έχουν ήδη κυκλοφορήσει, ειδική θέση κατέχουν και τα νέα βιβλία, τα οποία προσελκύουν τον ευρύτερο κοινό. Εδώ συγκαταλέγονται τα λειτουργικά βιβλία, τα βιβλία του Αρχιεπισκόπου και θεολόγων και χριστιανών συγγραφέων μεταφρασμένα στα αλβανικά.
Συγχρόνως, ξεχωριστή θέση κατέχουν και τα CD με βυζαντινή και χριστιανική μουσική για ενήλικες και παιδιά, καθώς και τα νέα DVD με ταινίες μικρού μήκους, οι οποίες αντλούν θέματα από τον πνευματικό βίο και την ιστορία της Εκκλησίας. Τη μεγαλύτερη βοήθεια για την επιτυχία και την παρουσίαση του πίνακά μας προσφέρουν οι ορθόδοξοι νεολαίοι, οι οποίοι με την αφοσίωση και την εθελοντική τους προσφορά καλλιεργούν μια καλή εικόνα ενώπιον των επισκεπτών.
δ) Πρόγραμμα πιστοποίησης και οδηγός για τον πολιτισμό και τον τουρισμό.
Το 2003 το ίδρυμα “Πνοή Αγάπης”, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Αθηνών και τις Σχολές Τουριστικής Εκπαίδευσης της γενικής Γραμματείας του Υπουργείου Ανάπτυξης εφάρμοσε πρόγραμμα πιστοποίησης στο χώρο του πολιτισμού και του τουρισμού. Το πρόγραμμα διήρκεσε 10 μήνες και πραγματοποιήθηκε σε μορφή σεμιναρίων στον αγροτουρισμό, τον χειμερινό τουρισμό, τον θρησκευτικό τουρισμό, τον εκθεσιακό τουρισμό, τον οικοτουρισμό και τον πολιτιστικό τουρισμό. Το σεμινάριο έλαβε χώρα στα Τίρανα και η ομάδα των σπουδαστών αποτελείτο από 15 άτομα, απόφοιτοι αλβανικών πανεπιστημίων, οι οποίοι είτε εργάζονταν στον χώρο του τουρισμού είτε επιθυμούσαν να δραστηριοποιηθούν επιχειρηματικά στον χώρο διαφορετικών μορφών εναλλακτικού τουρισμού.
Αντικείμενο των σεμιναρίων ήταν η συμβολή στην ανάπτυξη, την κατάρτιση στελεχών και τη στήριξη της απασχόλησης στον χώρο των διαφόρων μορφών τουρισμού στην Αλβανία. Η δραστηριότητα αυτή κατέστησε δυνατή και την έκδοση τουριστικού οδηγού, ο οποίος προβάλλει υα θρησκευτικά, πολιτιστικά, αρχαιολογικά και φυσικά μνημεία της χώρας μας. Επίσης, ο τουριστικός οδηγός προσφέρει πληροφορίες για την πνευματική και πολιτιστική κληρονομιά, την υλικοτεχνική υποδομή και τον τουρισμό. Σκοπός του τουριστικού οδηγού είναι η προβολή των τοπίων φυσικού κάλλους της χώρας, ο τοπικισμός, η καταγραφή και η προβολή των σημαντικότερων φυσικών και πολιτισμικών μνημείων, καθώς και η ομαλή εκμετάλλευσή τους, που θα συμβάλλει στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της χώρας και την ενίσχυση του τουρισμού. Παράλληλα, η προβολή των θρησκευτικών μνημείων συμβάλλει στην διάδοση του τουρισμού και έφερε στο φως τον ρόλο της Ορθοδόξου Αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Αλβανίας και το ανεκτίμητο έργο του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Τιράνων και πάσης Αλβανίας κ. Αναστασίου.
ε) Ραδιοφωνικός Σταθμός “Ngjallja”.
Ανεκτίμητη είναι η συμβολή της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Αλβανίας Εκκλησία υπέρ του πολιτισμού μέσω των Μedia. Από το 1998 εκπέμπει στα 88,5 FM ο δικός της Ραδιοφωνικός Σταθμός “Ngjallja” στη περιοχή των Τιράνων και Δυρραχίου, με το οποίο προβάλλει τις δραστηριότητες της Εκκλησίας μας και μεταδίσει πλούσιο πολιτιστικό πρόγραμμα. Πορευόμενο στο χρόνο, ο σταθμός έχει τόσο το πρόγραμμα, όσο και το προσωπικό του. Στις τάξεις του έχουν εργασθεί και συνεχίσουν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους γνωστές προσωπικότητες από το χώρο του πολιτισμού, της τέχνης, καθώς και γνωστοί κληρικοί και θεολόγοι.
Από το 2001 μεταδίδει επί 24ώρου βάσεως, μουσική και διάφορες εκπομπές. Οι εκπομπές είναι ενημερωτικές, όπως ειδήσεις, ρεπορτάζ, ιερές ακολουθίες, κοινωνικοπολιτιστικές εκπομπές εκπαιδευτικού χαρακτήρα, με στόχο την αύξηση του πνευματικού επιπέδου και των γνώσεων στο χώρο της τέχνης, του πολιτισμού, αθλιτισμού κ.τ.λ. Ο Ραδιοφωνικός Σταθμός απευθύνεται σε όλες τις ηλικίες.
