Αυτές της ημέρες της αλλαγής του έτους, έκλεψαν και κατέστρεψαν δύο φορές την τοιχογραφία του Ονούφριου στον Ιερό Ναό της Αγίας Παρασκευής πλησίον του χωριού Βάλσι του Ελμπασάν. Αυτό το μικρό εκκλησάκι, απλό στην όψη, μονόκλιτο, με χαγιάτι προς τη Δύση, αλλά πιο ενιαίο όσον αφορά τις αγιογραφικέ του αξίες, ιστορημένο από το χέρι του Ονούφριου το 1554, υπήρξε πάντοτε σημείο αναφοράς σε διάφορες μελέτες, χημικές αναλύσεις, έρευνας και επιστημονικών συζητήσεων στον τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς. Είναι πολλές οι αναφορές και τα δημοσιεύματα αναφορικά με τις αξίες και τις τεχνικές που έχει χρησιμοποιήσει ο Ονούφριος σ’ αυτό το ναό. Όλα αυτά όμως δεν έχουν καμία αξία για τους καταστροφείς και τους κλέφτες αυτών των ημερών, οι οποίοι, αδιατάραχτοι και ανενόχλητοι από τα όργανα της τάξεως, συνεχίζουν το «έργο» της καταστροφής ενός εκ των αριστουργημάτων της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Το πρώτο κρούσμα σημειώθηκε στις 30 Δεκεμβρίου και έγινε αντιληπτό με καθυστέρηση από τους κατοίκους του χωριού, οι οποίοι ειδοποίησαν αμέσως την αστυνομία, την Περιφερειακή Διεύθυνση Πολιτιστικών Μνημείων, και την Ορθόδοξο Αυτοκέφαλο Εκκλησία. Οι διαπιστωθείσες ζημιές και κλοπές ήταν αρκετά σοβαρές. Οι κακοποιοί, ως μη ειδικοί στην αποσυναρμολόγηση τοιχογραφιών, έχουν προκαλέσει ζημιά στην τοιχογραφία με πρωτόγονα μέσα, στην προσπάθειά τους να την αποκολλήσουν από τον τοίχο.
Μεγάλα τμήματα της τοιχογραφίας βρέθηκαν θρυμματισμένα κατά γης και άλλα έλλειπαν εντελώς. Χωρίς να μπούμε σε λεπτομέρειες, οι οποίες αφορούν την έρευνα της αστυνομίας και τους αναστηλωτές, στόχος των ιερόσυλων ήταν η αποκόλληση των κεφαλών των Αγίων, πέντε τον αριθμό, συμπεριλαμβανομένης της αγίας, στο όνομα της οποίας τιμάται ο ιερός ναός, της αγίας Παρασκευής, η εικόνα της οποίας δεν υπάρχει πια. Είναι σημαντικό να επισημάνουμε ότι στόχος της κλοπής ήταν και το τμήμα της επιγραφής στο πάνω μέρος του πέτρινου τέμπλου, που δεν είναι μόνο καλλιτεχνικό κομμάτι του ναού, αλλά και πηγή πληροφόρησης.
Μετά από αυτές τις διαπιστώσεις στο εκκλησάκι έβαλαν καινούργια κλειδαριά. Φαίνεται όμως ότι η χαλαρή αντίδραση, σχεδόν ανύπαρκτη, των αρμοδίων οργάνων δημιούργησε αίσθημα ασφαλείας στους κακοποιούς, οι οποίοι επανήλθαν 6 ημέρες αργότερα, στις 4 Ιανουαρίου, πραγματοποιώντας αυτή τη φορά επιτυχής επέμβαση, αφαιρώντας και άλλα τμήματα από τις τοιχογραφίες. Μοιάζει απίστευτο, αλλά η τοιχογραφίες του Ονούφριου γίνονται συστηματικά αντικείμενο κλοπής από ιερόσυλους, χωρίς να ενοχληθούν από τα όργανα της τάξεως, που είτε λόγω ανικανότητας είτε λόγω συνεργασίας μαζί τους, τους επιτρέπουν να ασχολούνται με τη νέα τους απασχόληση, την κλοπή των τοιχογραφιών των ορθόδοξων μνημείων της Αλβανίας.
Φαίνεται ότι αρχίζει μια νέα περίοδος, αυτή της κλοπής των τοιχογραφιών, αφού ολοκληρώθηκε το έργο των κατ’ εξακολούθηση κλοπών σε φορητές εικόνες, τέμπλα, δεσποτικούς θρόνους, άμβωνες και άλλα αντικείμενα του εσωτερικού των ναών στις περιοχές της Μουζακιάς, Αργυροκάστρου, Κορυτσάς και αλλού. Ως συνήθως, διαπιστώνουμε ότι τα αρμόδια όργανα, που είναι αυπόλογοι απέναντι στο νόμο για τη φύλαξή τους, είναι εντελώς ανίκανοι να πράξουν το καθήκον τους.
Στην προσπάθειά μας επί σειρά ετών να καταγγείλουμε και να διαμαρτυρηθούμε για τέτοια σοβαρά φαινόμενα καταστροφής της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, αντιμέτωποι με την ανικανότητα της πολιτείας να την προστατεύσει, αλλά και με την αδιαφορία της, η οποία αποτελεί ένα άλλο θέμα για συζήτηση, η προοπτική και το αποτέλεσμα διαφαίνεται καθαρά: θα έχουμε ολική απώλεια της χριστιανικής κληρονομιάς, η οποία αποτελεί το σημαντικότερο κομμάτι της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Τελειώνοντας θέτουμε το ερώτημα: Ποιον συμφέρει μια πολιτιστική κληρονομιά με κατεστραμμένη την εκκλησιαστική ορθόδοξη Τέχνη, η οποία υπόκειται συνεχώς σε συμβάντα όπως το ανωτέρω;
Αρχιτέκτονας – Αναστηλωτής Gentian Stratobërdha
