Ορθόδοξη χριστιανική κατήχηση
Κατήχηση είναι η διδασκαλία περί της χριστιανικής πίστεως και της εν Χριστώ ζωής.
Mε τη κατήχηση Εκκλησία τροφοδοτεί και ευαισθητοποιεί τα μέλη της στο σωτήριο έργο του Χριστού.
Ήδη, από τα πρώτα χρόνια της ανασύστασης της Εκκλησίας μας υπό την καθοδήγηση του Αρχιεπισκόπου Αναστασίου εκατοντάδες χιλιάδες ορθόδοξοι χριστιανοί σ’ όλη τη χώρα προσήλθαν στην κατήχηση. Η προσπάθεια ξεκίνησε τόσο με τακτικές όσο και με μη προγραμματισμένες συναντήσεις στην ύπαιθρο, στα ερείπια γκρεμισμένων ή διασωθέντων ιερών ναών, στα σπίτια των πιστών ή έξω, στις αυλές τους, στις συζητήσεις και στις πρώτες τηλεοπτικές εκπομπές κ.λ.π.
Το οργανωμένο κατηχητικό έργο ξεκίνησε από τα συντρίμμια της Ιεράς Μονής Αγίου Βλασίου στo Δυρράχιο, όπου είχε αρχίσει η εκστρατεία κατεδάφισης των ιερών ναών στα χρόνια της κομμουνιστικής δικτατορίας. Οι πρώτοι που συνέβαλαν σ’ αυτή την οργανωμένη προσπάθεια ήταν οι ιεραπόστολοι (κληρικοί και λαϊκοί), γύρω τους οποίους συγκεντρώθηκαν νέοι, άντρες και γυναίκες, με πολύ ζήλο, οι οποίοι καταρτίσθηκαν από ειδικό κατηχητικό πρόγραμμα. Αρχικά στην Ιερά Αρχιεπισκοπή Τιράνων και στις άλλες Μητροπόλεις. Στους συνεργάτες και πρωταγωνιστές του κατηχητικού έργου που επιτελείτο ήταν και οι νέοι κληρικοί και οι τότε σπουδαστές του Θεολογικού Σεμιναρίου Δυρραχίου, καθώς και ορθόδοξοι εθελοντές διαφόρων επαγγελμάτων.
Εννοείται ότι τα μαθήματα ήταν απλά, επεξηγηματικά και παρέπεμπαν στο νόημα της ορθόδοξης χριστιανικής πίστης, ενώ οι κατηχούμενοι, μοιραζόμενοι την εμπειρία της πίστεως που βίωναν, σε σύντομο χρόνο δέχθηκαν το ιερό βάπτισμα. Μετά από 25 χρόνια σκοταδισμού, οι βαπτίσεις γίνονταν πλέον δημοσίως και μαζικώς, γεγονός που θυμίζει τα λόγια του Προφήτου Ισαΐα: “ὁ λαὸς ὁ πορευόμενος ἐν σκότει, ἴδετε φῶς μέγα· οἱ κατοικοῦντες ἐν χώρᾳ καὶ σκιᾷ θανάτου, φῶς λάμψει ἐφ᾿ ὑμᾶς” (Ισ. 9:2). Με τη χάρη του Θεού, το κατηχητικό έργο συνεχίστηκε αδιάκοπα και με ιεραποστολικό πνεύμα σε κάθε τόπο και περιοχή, καλώντας στην κατήχηση και στο μυστήριο του βαπτίσματος παιδιά, νέους και ενήλικες.
Η ανάπτυξη του κατηχητικού έργου στηρίχθηκε στα στελέχη που ήταν κάτοχοι θεολογικής μορφώσεως και ιεραποστολικού ζήλου. Από το 1992 ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος λειτούργησε στο Δυρράχιο το Ιερατικό – Θεολογικό Σεμινάριο (αργότερα Θεολογική Ακαδημία Ανάστασις του Χριστού στο Άγιο Βλάσιο Δυρραχίου), το οποίο ήταν το μοναδικό εκπαιδευτικό ίδρυμα για την επιμόρφωση στελεχών που προορίζονταν για το έργο της κατήχησης, με τη βοήθειά των οποίων το κατηχητικό έργο ενισχύθηκε και εξαπλώθηκε σ’ ολόκληρη την Αλβανία. Ως το 2010 από αυτή την Ακαδημία αποφοίτησαν 240 σπουδαστές, 160 από τους οποίους χειροτονήθηκαν κληρικοί. Από το 1997 έγιναν δεκτά και κορίτσια, με στόχο να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στο κατηχητικό έργο, μαζί με όλους τους σπουδαστές της Ακαδημίας, τους αποφοίτους της, υποβοηθούμενοι από εθελοντές όλων των ηλικιών και όλων των επαγγελμάτων.
Στη συνέχεια, η κατάρτιση στελεχών βελτίωσε τις συνθήκες για την περαιτέρω ανάπτυξη του κηρυκτικού και κατηχητικού έργου της Εκκλησίας μας, επιμορφώνοντας και αυξάνοντας τον αριθμό των συνεργατών που στελέχωσαν τα συντονιστικά γραφεία όπως Γραφείο Παίδων, Γραφείο Κατηχήσεως, Γραφείο Νεότητας, Φοιτητικό Κέντρο και Γραφείο Γυναικών.
Το κατηχητικό έργο στη χώρα δεν επιτελείται μόνο με τη συνεργασία των προειρημένων γραφείων, αλλά και από τους κληρικούς, τους σπουδαστές της Θεολογικής Ακαδημίας.
Γραφείο Κατηχήσεως.
Το 2001 ιδρύθηκε το Κεντρικό Γραφείο Κατηχήσεως. Το έργο του είναι σημαντικό διότι, εκτός από την άμεση συμβολή του στη δράση κατηχητικών ομάδων που εργάζονται με όλες τις ηλικίες, έχει μια σαφή ιεραποστολική άποψη για τις ανάγκες που παρουσιάζει το κατηχητικό έργο σε διάφορες περιοχές της χώρας. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις λοιπόν δεν προσφέρει μόνο την αναγκαία βοήθεια, αλλά και συμβάλει στη δημιουργία και τον συντονισμό νέων ομάδων.
Το Γραφείο Κατηχήσεως συνεργάζεται στενά με τους κληρικούς, τα κατά τόπους Γραφεία Νεότητας, το Φοιτητικό Κέντρο, το Γραφείο Γυναικών και την Θεολογική Ακαδημία, προσφέροντας τη στήριξή του στο κατηχητικό έργο και βοηθώντας στην κατάρτιση κοινών προγραμμάτων.
Με την περαιτέρω ανάπτυξη και σταθεροποίηση του κατηχητικού έργου σε τοπικό επίπεδο, την αύξηση του αριθμού τω κατηχητών και των μητροπολιτικών οργανωτικών δομών, ιδρύθηκαν οι μητροπολιτικοί τοπικοί τομείς. Ήδη, κάθε Μητρόπολη διαθέτει τα δικά της Γραφεία Κατηχήσεως, Νεότητας, Παίδων και δικοί της κατηχητές, κληρικοί και λαϊκοί, οι οποίοι φέρουν οι ίδιοι σε πέρας το κατηχητικό έργο στις επαρχίες τους.
Το κατηχητικό έργο που επιτελείται στη Αλβανία έχει γίνει γνωστό και μέσα από διορθόδοξες συναντήσεις και συνέδρια, από επαφές αντιπροσωπειών κατηχητών και νέων, με τη μεσολάβηση των οποίων έχουν αναπτυχθεί αδελφικές σχέσεις με ομολόγους από άλλες Εκκλησίες, κάτι που έχει συμβάλει στην ανταλλαγή εμπειριών και στην ενίσχυση της μαρτυρίας της πίστεως.
Σκοπός της κατηχήσεως. Η κατήχηση απευθύνεται σε όλους, αλλά οργανώνεται και πραγματοποιείται βάσει προγραμμάτων για κάθε ηλικία. Η κατήχηση κατατάσσεται σε δύο είδη: α) κατήχηση πριν το βάπτισμα, για την ένταξη των συνανθρώπων μας στους κόλπους της Εκκλησίας και β) κατήχηση για περαιτέρω γνώση και εμβάθυνση στην χριστιανική ορθόδοξη πίστη και την πνευματική ζωή της Εκκλησίας.
Η κατήχηση, μέσω της φιλίας που συνδέει τους συμμετέχοντες, στοχεύει: στη γνώση της χριστιανικής ορθόδοξης πίστεως και της ζωής της Εκκλησίας, στην ένταξη στους κόλπους της Εκκλησίας, ήτοι στην κοινωνία των χριστιανών ορθοδόξων, στις σχέσεις μας με τον Θεό, την πνευματική τροφή, το νόημα της ζωής, στην εξήγηση των ζητημάτων της πίστεως, των θεωριών και κοινωνικών προβλημάτων, στην ευαισθητοποίηση του ιεραποστολικού πνεύματος, στη γνώση της ενοριακής ζωής (εκκλησίασμα, ιεροί ναοί και η λατρεία σ’ αυτούς, ποιμαντική ζωή), και την ενεργό συμμετοχή τους σ’ αυτά. Το πρόγραμμα διδασκαλίας των κατηχητικών μαθημάτων περιλαμβάνει την περίοδο Σεπτέμβριος-Μάιος.
Περιεχόμενο της κατηχήσεως. Το περιεχόμενο της κατηχήσεως προσαρμόζεται στις ανάγκες και το επίπεδο των συμμετεχόντων, αρχίζοντας από τα πιο απλά μαθήματα ως τα θεολογικά και επιστημονικά. Το περιεχόμενο αποτελείται από τις βασικές αλήθειες που πηγάζουν από τα δόγματα, από την χριστιανική ηθική, από τη λατρευτική ζωή της Εκκλησίας: Αγία Γραφή, Σύμβολο της Πίστεως, αποκάλυψη του Τριαδικού Θεού, σωτήριο έργο του Χριστού, ζωή και ανθρώπινες αξίες, ηθικά διδάγματα που πηγάζουν από τις Δέκα Εντολές, Μακαρισμοί, εκκλησιαστική ζωή κ.τ.λ., Θεία Λειτουργία, Ιερά Μυστήρια, εκκλησιαστικοί ύμνοι.
Από την αρχή ως σήμερα έχουν καταρτισθεί διάφορα προγράμματα κατηχήσεως βάσει της ηλικίας και του επιπέδου των συμμετεχόντων, που βασίζονται στην Αγία Γραφή, στους βίους αγίων, σε συγγράμματα διαφόρων κληρικών και ιεραρχών, ξένων και ντόπιων (και του Αρχιεπισκόπου Αναστασίου), θεολόγων και συνεργατών των προαναφερθέντων τομέων που ασχολούνται με την κατήχηση και που η Εκκλησία μας έχει εκδώσει και επανεκδώσει από το 1992 ως σήμερα, καθώς και σε νέες δημιουργίες, μεταφράσεις ή προσαρμογές. Στο κατηχητικό έργο συμβάλλουν επίσης το παιδικό περιοδικό “Gëzohu”, το νεανικό περιοδικό “Kambana”, η εφημερίδα “Ngjallja”, η επίσημη ιστοσελίδα της Εκκλησίας www.orthodoxalbania.org.
Τόπος κατηχήσεως. Η κατήχηση διεξάγεται συνήθως σε ιερούς ναούς, σε κέντρα ορθόδοξης νεότητας, σε οικίες πιστών κ.τ.λ. Τακτικές εβδομαδιαίες συναντήσεις πραγματοποιούνται συνήθως την Κυριακή μετά τη Θεία λειτουργία ή το Σάββατο, αλλά και άλλες ημέρες της εβδομάδας.
Καταβάλλονται προσπάθειες ώστε το κατηχητικό έργο, εκτός από τη προφορική διδασκαλία και τα συγγράματα, να μεταφερθεί και με τη βοήθεια σύγχρονων τεχνολογικών και ηλεκτρονικών μέσων ενημέρωσης. Τα ηλεκτρονικά ΜΜΕ θεωρούνται σήμερα ως μμια καλή ευκαιρία επικοινωνίας και μετάδοσης του λόγου του Θεού. Σε διάφορες εκπομπές σε τοπικά και εθνικής εμβέλειας τηλεοπτικά μέσα έχουν προσκληθεί κατά καιρούς κληρικοί και κατηχητές, οι οποίοι έχουν ομιλήσει για την ορθόδοξη πίστη. Έχουν γυριστεί σειρά εκπομπών σε συνεργασία με τοπικούς τηλεοπτικούς σταθμούς, όπως στα Τίρανα, Δυρράχιο, Λέζα, Λάτσι, Πεκιν, Ελμπασάν, Γκράμσι κ.τ.λ. Επίσης, κάθε Δεύτερα, στη συχνότητα του Ραδιοφωνικού Σταθμού “Ngjallja”, FM 88.5 Mhz, λαμβάνει χώρα η εκπομπή “Ορθόδοξη Χριστιανική Κατήχηση ”. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η μεταγλώττιση εκκλησιαστικών ταινιών στα αλβανικά, ορισμένα από τα οποία έχουν προβάλλει και τα προαναφερθέντα ΜΜΕ. Επίσης, το κατηχητικό έργο προβάλλεται και μέσω του διαδικτύου, μέσα από την επίσημη ιστοσελίδα της Εκκλησίας, μέσω Facebook, YouTube κ.τ.λ.
Διάφορες εκδηλώσεις. Το κατηχητικό πρόγραμμα περιέχει και προσευχές, παρακλήσεις, διάφορες διακονίες στη λατρεία, πνευματικές εκδηλώσεις, προσκυνήματα, εκδρομές κ.τ.λ. Οι εκδηλώσεις αυτές εντάσσονται είτε στο πρόγραμμα που έχουν συντάξει οι ίδιοι οι κατηχητές είτε στο πλαίσιο κοινών εκδηλώσεων με τα άλλα προαναφερθέντα γραφεία (βλ. τις δραστηριότητές τους), όπως π.χ. κατά την περίοδο των Χριστουγέννων, των Θεοφανίων, του Πάσχα, του θέρους, στην αρχή της σχολικής χρονιάς κ.τ.λ.
Σε συνεργασία με τους κληρικούς των περιοχών τους, τις Κυριακές, κατά τη διάρκεια της θείας λειτουργίας ή και στις μεγάλες εορτές, οι κατηχητές και οι συμμετέχοντες στις ομάδες κατηχήσεως όχι μόνον παρίστανται στις λατρευτικές ακολουθίες, αλλά και βοηθούν όσο μπορούν. Συγχρόνως, οι κατηχητές υπηρετούν και ως ιεροψάλτες, νεωκόροι και ιεροκήρυκες.
Σε συνεργασία με ακτιβιστές και ακτιβίστριες των ομάδων νέων και κατηχήσεων, οι κατηχητές διοικούν τις θερινές κατασκηνώσεις στην Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο Σβερνέτσι Αυλώνας, στην Ιερά Μονή του Αγίου Ιωάννου του Βλαδιμήρου στο Σιγιόν του Ελμπασάν, στην Ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου στην Τσούκα Αγίων Σαράντα, στο Γλυκομίλι Αργυροκάστρου, στην Ιερά Μονή Αγίου Ιωάννου Προδρόμου στη Μοσχόπολη Κορυτσάς, καθώς και σε άλλες ημερήσιες κατασκηνώσεις σε διάφορες περιοχές της Αλβανίας.
