+ Αναστάσιος
Αρχιεπίσκοπος Tιράνων, Δυρραχίου και πάσης Αλβανίας
Εναρκτήρια Συνεδρίαση της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου
19 Ιουνίου 2016
Παναγιώτατε Οικουμενικέ Πατριάρχα,
Μακαριότατοι Προκαθήμενοι των Ορθοδόξων Αυτοκεφάλων Εκκλησιών,
Σεβασμιώτατοι και Θεοφιλέστατοι, Αιδεσιμώτατοι και Ελλογιμώτατοι Άγιοι Αδελφοί,
“Εὐλογήσω τόν Κύριον ἐν παντί καιρῷ, διά παντός ἡ αἴνεσις αὐτοῦ ἐν τῷ στόματί μου.”(Ψαλμ.33)
Αίνος, ευχαριστία και ελπίδα πλημμυρίζουν την ψυχή κατά την έναρξη των εργασιών της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδοξίας. Όλοι γνωρίζουμε τις μακροχρόνιες προσδοκίες, τα προβλήματα και τα εμπόδια, τα οποία μέχρι σήμερα εμφανίστηκαν και με την Χάρη του Θεού αντιμετωπίστηκαν: «Διήλθομεν διά πυρός καἰ ὕδατος, καί ἐξήγαγες ἡμᾶς εἰς ἀναψυχήν». (Ψαλμ.65).
1. Θεωρώ ότι είναι χρήσιμο να υπενθυμίσουμε ότι η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος δεν είναι ένα ακριβές αντίγραφο των Οικουμενικών Συνόδων ούτε ένα τηλεομοιότυπο Συνελεύσεων Δυτικών Χριστιανικών Παραδόσεων. Προσαρμοσμένη στις συνθήκες και στις δυνατότητες του 21ου αιώνος έχει τα δικά της χαρακτηριστικά. Παραμένει όμως ένα αισθητό και σαφές σύμβολο ενότητος των Ορθοδόξων και ένας θεσμός πολύτιμος για τη ζωή και τη μαρτυρία της στον σύγχρονο κόσμο. Υπάρχουν ορισμένοι που θεωρούν ότι μόνο η ακριβής επανάληψη Συνόδου του παρελθόντος είναι αυθεντικά Ορθόδοξη. Αλλά το Άγιο Πνεύμα δεν ενεργεί μόνο σε μία εποχή. Παραμένει ο καθοριστικός οδηγός της Εκκλησίας στη ροή του χρόνου. «Σήμερον ἡ Χάρις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἡμᾶς συνήγαγεν». Ας χαρούμε λοιπόν αυτή τη δωρεά και ας προσπαθήσουμε να ολοκληρωθούν οι εργασίες με αδελφική σύμπνοια και εμπνευσμένη δημιουργικότητα.
Η χαρά μας, προφανώς, μετριάζεται από την απουσία τεσσάρων Αγιοτάτων Ορθοδόξων Αυτοκεφάλων Εκκλησιών. Με αδελφική αγάπη και σεβασμό τους σκεπτόμαστε πάντοτε δεόμενοι. Ελπίζομε ότι και οι απόντες Άγιοι Αδελφοί παρακολουθούν και προσεύχονται για τις εργασίες μας. ΟΙ προτάσεις τους για βελτίωση και συμπλήρωση κειμένων που θα συζητηθούν, όπως ήδη έχει αναφερθεί, θα εκτιμηθούν με πολλή προσοχή. Ευελπιστούμε ὅτι τα σύννεφα που προσφάτως συσσωρεύτηκαν δεν θα αργήσουν να διαλυθούν. Ώστε όλοι μαζί με αλληλοκατανόηση και αδελφοσύνη να συνεχίσουμε την πορεία μας, οδηγώντας τον Ορθόδοξο λαό «εις νομάς σωτηρίους», ανταποκρινόμενοι στις προκλήσεις και προσδοκίες της συγχρόνου ανθρωπότητος.
Ήδη στην τελευταία Σύναξη των Προκαθημένων στη Γενεύη διατυπώθηκε η πρόταση που θα μπορούσε σήμερα να οριστικοποιηθεί ως απόφαση: Η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος που σήμερα συγκαλείται, να γίνει Θεσμός επαναλαμβανόμενος στη διάρκεια του αιώνος που διανύουμε. Η υφισταμένη ενότητα με την Ευχαριστία και την Αποστολική Διαδοχή των Επισκόπων πρέπει περαιτέρω να σφυρηλατηθεί και να φέρει νέους καρπούς.
2. Η εβδομάδα της Πεντηκοστής στην οποία διεξάγονται οι εργασίες της Συνόδου υπενθυμίζει ότι η δύναμη του Αγίου Πνεύματος δεν αφορούσε μόνο στην πνευματική πρόοδο και ανύψωση των Μαθητών. Δεν πρόκειται για κατάσταση ευδαιμονίας ή πνευματικής εκστάσεως για να την απολαμβάνουν μόνοι τους. Η Χάρις του Αγίου Πνεύματος προσφέρεται για τη μεταφορά το Ευαγγελίου της Σωτηρίας σε ολόκληρη την Οικουμένη, για τη συνέχεια του έργου της μεταμορφώσεως του κόσμου, το οποίο άρχισε ο Χριστός: «Και έσεσθέ μοι μάρτυρες, έν τε Ιερουσαλήμ και εν πάση τη Ιουδαία και Σαμαρεία και έως εσχάτου της γης.» (Πραξ. 1:8). Οι προ ολίγου ταραγμένοι και απογοητευμένοι Μαθητές μεταβάλλονται σε θαρραλέους Αποστόλους και η Εκκλησία γίνεται εσαεί Αποστολική. Η Σύνοδός μας καλείται να υπογραμμίσει τη γνωστή σε όλους μας αλήθεια ότι η Εκκλησία δεν ζει για τον εαυτό της. Ό,τι έχει, ό,τι κάνει, ό,τι προσφέρει προορίζεται για ολόκληρη την ανθρωπότητα, για την ανύψωση και την ανακαίνιση του κόσμου. Για αυτό αδιάκοπα οφείλει να δίνει τη μαρτυρία του Ευαγγελίου και να μοιράζεται μέσα στην Οικουμένη τα δώρα του Θεού: Την αλήθεια, την αγάπη, την ειρήνη, την δικαιοσύνη, την καταλλαγή, την εμπειρία του Σταυρού και της Αναστάσεως και την προσδοκία της αιωνιότητος.
3. Ας μου επιτραπεί να υπενθυμίσω μερικές λεπτομέρειες: Στη Σύναξη των Προκαθημένων στην Κωνσταντινούπολη το 2014, όταν συζητήθηκε ο τρόπος λήψης αποφάσεων, υποστηρίξαμε ότι το πιο αποτελεσματικό θα ήταν η αυξημένη πλειοψηφία. Τελικά προκρίθηκε η αρχή του Consensus. Διαδικαστικά όμως η αρχή αυτή δεν είχε καθολική αποδοχή, εφόσον μία Εκκλησία και συγκεκριμένα το Πατριαρχείο Αντιοχείας που μετείχε στη Σύναξη δεν την υπέγραψε. Άρα η θεωρία ότι «ομόφωνα» το αποφασίσαμε δεν είναι ακριβής. Ασφαλώς το «Consensus – η σύμπνοια» είναι το επιθυμητό, το ευκταίο. Την ακριβή έννοιά του την ανέλυσε ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος στη Σύναξη των Προκαθημένων του Ιανουαρίου του 2016 στο Σαμπεζύ χωρίς να εγερθούν αντιρρήσεις. Εάν όμως αυτή η αρχή οδηγεί σε αδιέξοδα, πρέπει να αναζητηθεί κάποια άλλη. Είναι πλέον προφανές ότι ήδη έχουμε φθάσει σε μια εμπλοκή που, αντί για ομοφωνία, παρουσιάζει διεθνώς αδύνατο να συμφωνήσουν όλες οι Εκκλησίες και τραυματίζει διεθνώς το κύρος της Ορθοδοξίας.
Με το consensus επιδιώξαμε κάτι πολύ περισσότερο από ό,τι είχε ισχύσει στις προηγούμενες γενιές των Ορθοδόξων: Υιοθετήσαμε ένα σύστημα «ομοφωνίας», το οποίο επί 20 αιώνες δεν έχει εφαρμοστεί. Φιλοδοξία, η οποία οδήγησε, λίγες εβδομάδες προ της ενάρξεως της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου, στη γνωστή δοκιμασία. Η πρότασή μας είναι απλή και συγκεκριμένη: Να υπακούσουμε στον 6ο Κανόνα της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου (η ψήφος των πλειόνων κρατείτω) με όσες προσαρμογές στη διαδικασία είναι εφικτές.
4. Ορισμένοι έθεσαν το ερώτημα: Στις μεγάλες Ορθόδοξες Συνόδους αντιμετωπίστηκε κάποια αίρεση. Ποια αίρεση πρόκειται να αντιμετωπισθεί από την Αγία και Μεγάλη Σύνοδο; Η απάντησή είναι απλή. Η μεγαλύτερη αίρεση, η μητέρα των αιρέσεων, ο εγωκεντρισμός. Προσωπικός, ομαδικός, φυλετικός, τοπικιστικός, εκκλησιαστικός κ.λπ, που δηλητηριάζει τις ανθρώπινες σχέσεις και κάθε μορφή αρμονικής και δημιουργικής συνύπαρξης. Και σε άλλες ευκαιρίες και Συνέδρια για την παγκόσμια ειρήνη, έχουμε διατυπώσει την πεποίθηση ότι «το αντίθετο της ειρήνης δεν είναι ο πόλεμος αλλά ο εγωκεντρισμός˙ ατόμων, κρατών, διαφόρων συνόλων». Και σε αυτή τη διχαστική νόσο το μόνο αντίδοτο παραμένει η ανιδιοτελής αγάπη, όπως την έχει καθορίσει και την έχει σαρκώσει ο Χριστός και όσοι πιστά τον ακολουθούν. Για αυτό και η συμβολή της Εκκλησίας παραμένει διαχρονικά πολύτιμη και αναντικατάστατη.
5. Για να ανταποκριθεί η Ορθοδοξία στην αποστολή της στα παγκόσμια δρώμενα, οφείλει προφανώς πριν από όλα να διατηρήσει αλώβητο το Μυστηριακό και Σωτηριολογικό της χαρακτήρα. Συγχρόνως όμως χρειάζεται να είναι ευαίσθητη στον πόνο, τις αγωνίες και στην κραυγή για δικαιοσύνη και ειρήνη των λαών. Όσο και αν οι θόρυβοι της σύγχρονης τεχνολογικής επαναστάσεως αδυνατίζουν τη φωνή της Ορθοδοξίας και οι προσωπικές μας αδυναμίες και ελλείψεις κάνουν ισχνή τη φωνή μας, η προτροπή του ψαλμωδού διαχρονικά επιβάλλει: “άσατε τω Κυρίω άσμα καινόν…” (Ψαλμ. 95).
Η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος καλείται να φανερώσει στον σύγχρονο κόσμο μία δυναμική Ορθόδοξη παράδοση, ανοιχτή στις αναζητήσεις της ανθρωπότητας, εμπνεόμενη συνεχώς από την Σταύρο-αναστάσιμη βεβαιότητα και ακτινοβολόντας την αλήθεια, την αγάπη και το κάλλος της Ορθοδοξίας. «Τῷ δὲ δυναμένῳ ὑπὲρ πάντα ποιῆσαι ὑπερεκπερισσοῦ ὧν αἰτούμεθα ἢ νοοῦμεν, κατὰ τὴν δύναμιν τὴν ἐνεργουμένην ἐν ἡμῖν, 21 αὐτῷ ἡ δόξα ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ ἐν Χριστῷ ᾿Ιησοῦ εἰς πάσας τὰς γενεὰς τοῦ αἰῶνος τῶν αἰώνων· ἀμήν.» (Εφεσ. 3:20).
